Hobed

47	0 0 1 18 18 8 2
Ag 107,8682
Hobed

Hobed (Ag — argentum latinan kelel) om 47nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om ühtendestoštkümnendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — ühtenden gruppan laptalagruppas, IB), tabluden videndes periodas.

Ühthine ümbrikirjutand

Element om levitadud Man kores keskmäras, 0,08 palad millionas. Löutas hobedad joudjas olendas, sidä kesken sur'kuluid paloid (20-tonnaižed Saksanmas i Kanadas), sikš hobed om tetab ristitule amuižiš aigoišpäi.

Latinan nimi libub indoevropižes *H₂erǵó-, *H₂erǵí- tüvespäi «vauged, hoštai», kut amuižgrekan kelen ἄργυρος-sana-ki [árgyros].

Fizižed ičendad

Hobed om tagokaz plastine hobedaižvauged päličmänendmetall, platinan gruppan hüväsuguine metall.

Atommass — 107,8682. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 10,5 g/sm³. Suladandlämuz — 1234,93 K (961,78 C°). Kehundlämuz — 2435 K (2162 C°).

Londuseline hobed kogoneb kahtes stabiližes izotopaspäi: ¹⁰⁷Ag (51,84 %) i ¹⁰⁹Ag (48,16 %). Tetas 36 ratud radioaktivišt izotopad 93..106, 108, 110..130 atommassanke i 36 izomärad. Kaikiš hätkemban ¹⁰⁵Ag-izotopan pol'čihodamižen pord om 41,29 päivest, sid' ¹¹¹Ag (T_½=7,43 päivest) i hobed-113 (5,37 časud), mugažo ^108mAg-izomär (T_½= 439 vot), ^110mAg-izomär (250 päivest) i ^106mAg-izomär (8,28 päivest). Radioaktivižed izotopad hajetas β- i protonižen (nomerad 92..96, 98), β- i neitronižen (nomerad 120..129, 131) vai muite β-čihodamižen (kaik toižed) kal't, kändasoiš palladijaks vai kadmijaks, izotopad 106, 108 i 110 — molembikš, izotopad 92..96, 98 — palladijaks i rodijaks. ^120m2Ag-izomär kändase tinaks i kadmijaks.

Himižed ičendad

Hobed om hüväsuguine metall, reakcine mahtuz om madal. Muigotandmärad: +1 (kaikiš enamba seižui), +2, +3.

Metall segoitase raudan hloridas (III), se kävutase kuviden sädandas hobedan pindal:

{\mathsf {Ag+FeCl_{3}\longrightarrow \ AgCl+FeCl_{2}}}

Hobed segoitase kebnas artutiš säten amal'gamad (artutin i hobedan nozol ühthesuladuz).

Metallan hibj ei reagirui hapanikanke korktal lämudel eskai, no hobedan hoik kerteh muigotub hapanikan plazmal vai ozonal ul'traruskedsinižen sädegoičendan olendanke. Hobedtegesiden pind muzavub hobedan sul'fidan (I) sädandan tagut, se segoitase pahoin i tegese nepsas il'mas kaks'valentižen rikin jäl'gidenke (räzin, rikvezinik, natrijan tiosul'fat). Oz., reakcii rikvezinikanke:

{\mathsf {4Ag+2H_{2}S+O_{2}\longrightarrow \ 2Ag_{2}S+2H_{2}O}}

Samine

Vl 2014 saihe 26,8 tuhad tonnoid hobedad mail'mas. Metallan todištadud mail'man sadud varad oliba 360 tuhad tonnoid vl 1986, i ned poletas rajadusen tagut tegimištos. Vn 2018 heinkus hobed maksoi 15,5 US$ troižes uncijas vai 495 US$ kilogrammas. Sadas vas'ken, kuldan, hahktinan i cinkan ümbriradmiženke tobjimalaz. Järedad tegijad oma Meksik, Peru i Kitai, mail'man samižen enamba pol't.

Hobedha sidodud vepsän muštatiž i ozoitez

Muštatiž

Ei kaik ole kuld, mi kuštab, ei kaik ole hobed, mi hoštab.

Ozoitez

Ku murendad jän, ota hobed, ku otad hobedan, ota kuld (muna).

Kacu mugažo

Irdkosketused

Hobed Vikiaitas