Neodim

Ul'trapuhthan neodiman palliškod argonas, viž grammad

60	0 2 8 22 18 8 2
Nd 144,242
Neodim

Neodim (Nd — neodymium latinan kelel) om 60nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes, lantanoidoiden gruppaspäi (koumanz' grupp, kudenz' period), vanhtunuden klassifikacijan mödhe — koumanden gruppan laptalagrupp, IIIB.

Ühthine ümbrikirjutand ​

Element om harv Man kores, 25..37 grammad tonnas. Sadas ekstrakcijal küllästadud cerijan kivendospäi prazeodiman ühtes, sid' erigoittas prazeodimaspäi metallotermižikš vai elektrolizan mahtusel 850 C° lämudenke.

Avstrine Karl Auer fon Vel'sbah-himik avaiži neodiman vl 1885 didim-segoitusen jagamižel, erigoiti neodimad prazeodimaspäi. Sikš nimitihe elementad grekan kelen sanoispäi νέος neos «uz'» i δίδυμος didumos «kaks'nik».

Fizižed ičendad

Neodim om pehmed tagokaz notked hobedaižvauged mametall kuldaiženke ližamujunke. Londuseline neodim om vähäradioaktivine (10 Bk/kg) izotopan nomer 144 tagut päpaloin.

Atommass — 144,242. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 7,007 g/sm³. Suladandlämuz — 1297 K (1024 C°). Kehundlämuz — 3347 K (3074 C°).

Londuseline neodim kogoneb seičemes stabiližes izotopaspäi, niišpäi kaks' oma vähänradioaktivižed: ¹⁴²Nd (27,2 %), ¹⁴³Nd (12,2 %), ¹⁴⁴Nd (23,8 %, T_½=2,38 × 10¹⁵ vot, kändase cerijaks-140 α-čihodamižen kal't), ¹⁴⁵Nd (8,3 %), ¹⁴⁶Nd (17,2 %), ¹⁴⁸Nd (5,7 %), ¹⁵⁰Nd (5,6 %, T_½=7 × 10¹⁸ vot, kändase samarijaks kaksitadud β-čihodamižen kal't). Sen ližaks, tetas 31 ratud radioaktivišt izotopad 124..141, 147, 149, 151..161 atommassanke, i niiden 13 izomärad. Kaikiš hätkembad oma ¹⁴⁷Nd-izotop 11 päivest pol'čihodamižen pordonke, ¹⁴⁰Nd (T_½=3,37 päivest) i neodim-138 (viž časud), mugažo ^139m1Ne-izomär (5,5 časud). Izotopad čihotas β- i protonižen (izotopad 127..129, 131) vai muite β-čihodamižen kal't (kaik toižed), kebnembad kändasoiš prazeodimaks, jüžmakombad prometijaks, izotopad 127..129 i 131 — prazeodimaks i cerijaks.

Himižed ičendad

Muigotandmär: +3. Neodim muigotub il'mas kebnas lujas i kändase hapanduseks.

Kävutand

Ottas neodimad kävutamižhe metallurgijas, optikas, magnitoiden tehmižes i m. e. Tehtas ühthesuladusid alüminijanke i magnijanke sauvomha lendimid da raketoid. Puhthan titanan legiruind (neodiman 1,5 %) ližadab sen varmdust pol'tošt kerdha.

Metallan päeksportör — Kitai, mugažo om neodiman löudmižsijid AÜV:oiš, Kazahstanas, Venämas, Ukrainas, Avstralijas, Brazilijas, Indijas da Skandinavijas. Maksoi 70 US$ kilogrammas vl 2014.

Irdkosketused

• Neodim webelements.com-saital. (angl.)
• Kirjutuz neodimas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)