| ΚΑΛΛΙΘΕΑ: Από τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922) στον Πόλεμο (1940) |  |
|||
| Η ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΑΠΟΣΠΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΑΙΩΝ (1925) | |||||||
|
Η ραγδαία πληθυσμιακή μεταβολή, αποτέλεσμα της Μικρασιατικής καταστροφής και του προσφυγικού ρεύματος που επακολούθησε, οδήγησε στη διοικητική αναδιάρθρωση με τη συγκρότηση σειράς αυτόνομων Κοινοτήτων, που αποσπάστηκαν από τους Δήμους Αθηναίων και Πειραιώς. Έτσι, με το Προεδρικό Διάταγμα της 16ης Φεβρουαρίου 1925 (ΦΕΚ 27.2.1925), η Καλλιθέα αποσπάστηκε από τον Δήμο Αθηναίων και έγινε Κοινότητα. Το Προεδρικό Διάταγμα δημοσιεύθηκε επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Μιχαλακοπούλου και φέρει τις υπογραφές του Προέδρου Παύλου Κουντουριώτη και του Υπουργού Εσωτερικών και Εννόμου Τάξεως Γεωργίου Κονδύλη. |
 Θησέως, 1920 |
||||||
| Τα πρώτα βήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Καλλιθέα συνέπεσαν με την επιβολή της δικτατορίας του Θεόδωρου Πάγκαλου, τον Ιούνιο του 1925. Η διεξαγωγή των δημοτικών εκλογών τον ίδιο χρόνο υπήρξε η πρώτη πολιτική αναμέτρηση στην πόλη. Ο Νικόλαος Χατζόπουλος, ο Παύλος Σερράος και ο Φίλλιπος Σκαλτσογιάννης διεκδίκησαν το αξίωμα του Προέδρου της Κοινότητας. Πρώτευσε ο Νικόλαος Χατζόπουλος με 180 ψήφους. Ο πρώτος Κοινοτάρχης, που φέρεται υποστηρικτής του Κόμματος των Φιλελευθέρων του Ελευθέριου Βενιζέλου, εκλέχτηκε έμμεσα με 11 ψήφους από το 15μελές Κοινοτικό Συμβούλιο στις 9 Δεκεμβρίου 1925. Λίγο αργότερα, με το Προεδρικό Διάταγμα της 7ης Ιουλίου 1926, (ΦΕΚ 15.7.1926) οι Τζιτζιφιές αποσπάστηκαν από τον Δήμο Πειραιώς και εντάχθηκαν διοικητικά στην Καλλιθέα. |  Νότια Καλλιθέα, 1930 |
||||||
| Εκτός από την Αμπέτειο Σχολή Τυφλών, που λειτουργούσε ήδη από το 1909, στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα εγκαταστάθηκαν στην Καλλιθέα ανώτερες και ανώτατες σχολές, οι περισσότερες από τις οποίες συνεχίζουν μέχρι σήμερα στην πόλη το πνευματικό τους έργο. | |||||||
|
Η Αικατερίνη Λασκαρίδου (Βιέννη 1842- Καλλιθέα 1916) ήταν κόρη του Κωνστ. Α. Χρηστομάνου, εμπόρου από το Μελένικο και αδελφή του καθηγητή και ιδρυτή του Γενικού Χημείου, Αναστασίου Χρηστομάνου. Παντρεύτηκε το 1859 τον Λάσκαρι Π. Λασκαρίδη και απέκτησε δύο κόρες: την Σοφία (1878-1965) που ήταν ζωγράφος και την Ειρήνη (1882-1958), που ίδρυσε τον Οίκο Τυφλών στην Καλλιθέα και εισήγαγε στην Ελλάδα τη μέθοδο ανάγνωσης Braille για τους τυφλούς. |
|||||||
| Η Αικατερίνη Λασκαρίδου έστρεψε την προσοχή της στις ελλείψεις της γυναικείας μόρφωσης. Έτσι το 1864 ίδρυσε το Ελληνικό Παρθεναγωγείο, στο οποίο έλαβαν την πρώτη τους μόρφωση χιλιάδες Ελληνίδες, ενώ οργάνωσε για πρώτη φορά τη γυμναστική για γυναίκες στην Ελλάδα, σύμφωνα με το σουηδικό σύστημα. Το 1897 η Λασκαρίδου ίδρυσε νηπιαγωγείο με πρότυπο παιδικό κήπο, απ' όπου αποφοίτησαν χιλιάδες γυναίκες νηπιαγωγοί, οι οποίες στη συνέχεια δίδαξαν στην ελεύθερη Ελλάδα και στον απανταχού ελληνισμό. Το Διδασκαλείον Νηπιαγωγών, δημιούργημα της παιδαγωγού Αικατερίνης Λασκαρίδου, μεταφέρθηκε από την Αθήνα στην Καλλιθέα το 1912, στη συμβολή των οδών Φορνέζη και Κρέμου. Η Αικατερίνη Λασκαρίδου ασχολήθηκε και με τη συγγραφή βιβλίων, όπως "Το βιβλίο των μικρών μας", "Εικόνες του παιδικού βίου", "Φ. Φροέμπελ" κ. ά. Το Διδασκαλείο Νηπιαγωγών της Αικατερίνης Λασκαρίδου, αργότερα Ανωτάτη Σχολή Νηπιαγωγών Καλλιθέας, κρατική από το 1922, λειτούργησε στην Καλλιθέα μέχρι το 1982, οπότε και μεταφέρθηκε σε νέες εγκαταστάσεις στην Εκάλη. |  Σχολή Νηπιαγωγών, δεκαετία 1960 |
||||||
| Ο Παναγής Χαροκόπος γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά το 1835 και πέθανε στην Αθήνα το 1911. Επί πολλά έτη διέμεινε στη Ρουμανία, όπου και διετέλεσε σύμβουλος του βασιλέως Καρόλου του Α’ επί γεωργικών θεμάτων. Το 1899 επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα. Το 1910 εξελέγη βουλευτής του κόμματος των Φιλελευθέρων του Ελ. Βενιζέλου. |  Παναγής Χαροκόπος |
||||||
|
Ο Παναγής Χαροκόπος, ενδιαφέρθηκε για την εκπαίδευση στον τομέα της Οικιακής Οικονομίας και μερίμνησε με τη διαθήκη του για την ίδρυση και χρηματοδότηση αντίστοιχης Σχολής. Για τον σκοπό αυτόν αγόρασε το 1906 από την Οικοδομική Εταιρεία οικόπεδο 20.000 τ.μ. στην Καλλιθέα, επί του οποίου αναγέρθηκε (1915-1920) εκπαιδευτήριο με τη φροντίδα του αδελφού του Σπυρίδωνα Χαροκόπου. Στο κτιριακό αυτό συγκρότημα στεγάστηκε το 1929 η Χαροκόπειος Οικοκυρική και Επαγγελματική Σχολή Θηλέων. |
 Θεμελίωση Χαροκοπείου, 1905 |
||||||
| Η Χαροκόπειος Οικοκυρική και Επαγγελματική Σχολή Θηλέων μετατράπηκε σε δημόσιο ίδρυμα το 1931, ενώ τρία χρόνια μετά αναγνωρίστηκε ως Ανωτέρα Οικοκυρική Σχολή. Το 1937 επεκτάθηκε με την προσθήκη διετούς διδασκαλείου οικοκυρικής εκπαίδευσης. Το 1951 μετονομάστηκε σε Χαροκόπειο Ανώτατη Σχολή Οικιακής Οικονομίας με στόχο την εκπαίδευση καθηγητριών στο αντικείμενο αυτό. Το 1982 επεκτάθηκε και στον τομέα της Διαιτολογίας. |  Xαροκόπειος, δεκαετία 1950 |
||||||
| Από το 1990 και εξής λειτουργεί ως Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Α.Ε.Ι.) με την επωνυμία Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. |  Xαροκόπειος, δεκαετία 1950 |
||||||
|
Ο Βασίλειος Σιβιτανίδης, ομογενής κάτοικος Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου, πεθαίνοντας το 1921 κατέστησε με τη διαθήκη του γενικό κληρονόμο ολόκληρης της περιουσίας του το ελληνικό δημόσιο με την προϋπόθεση να διατεθεί αυτή για να ιδρυθεί στην Αθήνα "Σχολή Τεχνών και Επαγγελμάτων" κατά το υπόδειγμα παρομοίων σχολών στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες. |
|
||||||
| Το 1927, μετά την εκκαθάριση της περιουσίας του Σιβιτανίδη, ιδρύθηκε η Σιβιτανίδειος Σχολή, με χαρακτήρα Σχολής Μέσης και Κατώτερης επαγγελματικής εκπαίδευσης, ημερήσια, με παράλληλη λειτουργία νυκτερινών τμημάτων και εργαστήρια πλήρη και ενσωματωμένα στον χώρο φοίτησης. Τον Ιούνιο του 1928 αγοράστηκε το οικόπεδο (120-140 μέτρα πρόσοψη και 100 μέτρα βάθος) σε απόσταση 20 μέτρων από τον ηλεκτρικό σταθμό και 500 μέτρων από το κέντρο της πόλης της Καλλιθέας και ανατέθηκε η εκπόνηση των μελετών στους αρχιτέκτονες Αν. Μεταξά και Εμμ. Κριεζή. |  Σιβιτανίδειος Σχολή |
||||||
| Η Σιβιτανίδειος Σχολή λειτούργησε για πρώτη φορά το σχολικό έτος 1929-30 στο νοικιασμένο χώρο του πρώην εργοστασίου «Πιλοποιία Αθηνών» επί της οδού Θεσσαλονίκης στα Πετράλωνα. Τον Δεκέμβριο του 1931 η Σιβιτανίδειος εγκαταστάθηκε στα νέα κτίρια στην Καλλιθέα και για τα επόμενα πενήντα περίπου χρόνια απετέλεσε τη μοναδική ελληνική δημόσια σχολή τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης. |  Σιβιτανίδειος Σχολή, δεκαετία 1970 |
||||||
|
Η Πάντειος Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών, το σημερινό Πάντειο Πανεπιστήμιο, θεμελιώθηκε το 1927 για να λειτουργήσει το 1931. Δυο άνθρωποι συνέδεσαν το όνομα τους με τη σύλληψη της ιδέας, την ίδρυση και τα πρώτα βήματα της Σχολής. Ο ένας ήταν ο Κύπριος Γεώργιος Σ. Φραγκούδης (1869-1939), που σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και Πολιτικές Επιστήμες στο Παρίσι και μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα δημοσιογραφούσε και πολιτευόταν. Ο άλλος ήταν ο Αλέξανδρος Ι. Πάντος (1888-1930), που σπούδασε κι αυτός Νομικά στην Αθήνα και υστέρα Πολιτικές Επιστήμες στο Παρίσι. |
|
||||||
| Συνέπεσε και οι δυο άνδρες να παρακολουθήσουν, σε διαφορετικές εποχές λόγω διαφοράς ηλικίας, μαθήματα στην «Ελευθέρα Σχολή Πολιτικών Επιστημών των Παρισίων», η οποία, σαν ελεύθερο βήμα επιστημονικής γνώσης και έκφρασης, ασκούσε μεγάλη επιρροή στους διανοούμενους. Ωστόσο, οι δρόμοι των δυο ανδρών δεν διασταυρώθηκαν ποτέ! Οι δύο είχαν ένα κοινό όραμα: την ίδρυση στην Ελλάδα μιας Σχολής Πολιτικών Επιστημών, όπως αυτή του Παρισιού. Ο πρώτος, ο Φραγκούδης, κάποια στιγμή έκανε το όραμα αυτό έργο ζωής. Ο δεύτερος, ο Πάντος, πεθαίνοντας έδινε την οικονομική δυνατότητα να ολοκληρωθεί το όραμα, αφού άφηνε ολόκληρη σχεδόν την περιουσία του για την ίδρυση στην Ελλάδα «Σχολής Πολιτικών Επιστημών» κατά το σύστημα της «Ελευθέρας Σχολής Πολιτικών Επιστημών των Παρισίων». |  Πάντειος |
||||||
|
Η Σοφία Λασκαρίδου (1882-1965), πρωτότοκη κόρη της παιδαγωγού Αικατερίνης Λασκαρίδου και αδελφή της Διευθύντριας του Οίκου Τυφλών Ειρήνης Λασκαρίδου, υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα που φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, από το 1903 έως το 1907, προκαλώντας τη μήνι των αρρένων συναδέλφων της, ως πρώτη γυναίκα που υπεισερχόταν στο επάγγελμά τους. Η Σοφία έγινε δεκτή στη Σχολή ύστερα από προσωπικό της αίτημα το 1901 στον βασιλέα Γεώργιο Α', ο οποίος σύχναζε στο σπίτι των γονιών της. |
|||||||
| Το 1920, η Λασκαρίδου κατοικεί στο πατρικό της σπίτι, γωνία Φιλαρέτου και Λασκαρίδου. Η οδός έφερε ήδη το όνομα της οικογενείας, προς τιμή της μητέρας της, της γνωστής παιδαγωγού. Το σπίτι, το οποίο σχεδίασε το 1887 ο διάσημος γερμανός αρχιτέκτονας Ερνστ Τσίλερ (1837-1923), είναι το μοναδικό ίσως διατηρητέο της Καλλιθέας, που τελικά ανακαινίστηκε. Ως εξοχική κατοικία το έχτισε ο Λάσκαρις Λασκαρίδης! Τόσο όμορφη και απόμερη ήταν τότε η περιοχή της σημερινής Καλλιθέας! |  Σοφία Λασκαρίδου |
||||||
|
Τα καλοκαίρια της πέρναγε σε αυτό η Σοφία Λασκαρίδου, τρέχοντας στα χωράφια και εξασκούμενη στην ιππασία και το κυνήγι. Στον κήπο της οικίας Λασκαρίδου αναπτύχθηκε ο ρομαντικός έρωτας της Σοφίας με τον "ωραίο και συνεπαρμένο ελληνολάτρη" Περικλή Γιαννόπουλο. Όπως θυμάται η Σοφία στο ημερολόγιό της, με τα πόδια ανηφόρισαν, εκείνη την πρώτη φορά, από την οδό Λασκαρίδου προς το λόφο του Φιλοπάππου, μέσα από ειδυλλιακά τοπία πλούσιας βλάστησης. "Πέρασαν τον Ιλισό πηδώντας στις στρογγυλές πέτρες των καθαρών νερών του". |
 Σοφία Λασκαρίδου |
||||||
|
Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος στα "Απομνημονεύματά του" αναφέρει ότι η Σοφία Λασκαρίδου αποτέλεσε το πρότυπό του για την ηρωίδα του Στέλλα Βιολάντη. Μετά την αποφοίτησή της από τη σχολή, η Σοφία πηγαίνει στο Μόναχο και παρουσιάζει έργα της σε εκθέσεις του Μονάχου και του Βερολίνου. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου εξέθετε έργα της στο "Σαλόνι", καθώς και σε άλλες πόλεις της Γαλλίας. Η Σοφία Λασκαρίδου το 1951 εξέδωσε μεθοδική σειρά σχολικής ιχνογραφίας, που στηρίζεται σε παιδαγωγικές και ψυχολογικές παρατηρήσεις. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της πέρασε στο πατρικό της οδού Λασκαρίδου, όπυ πέθανε το 1965. Ο Δήμος Καλλιθέας ανακαίνισε την οικία Λασκαρίδου, η οποία λειτουργεί τώρα ως Δημοτική Πινακοθήκη Καλλιθέας "Σοφία Λασκαρίδου".
|
 Σοφία Λασκαρίδου |
||||||
|
Στις Τζιτζιφιές, στο νοτιοανατολικό άκρο της Καλλιθέας, στο Φαληρικό Δέλτα, στη συμβολή των λεωφόρων Συγγρού και Ποσειδώνος, κατασκευάστηκε και λειτούργησε από το 1925 μέχρι το 2003 ο Ιππόδρομος του Φαλήρου, η μοναδική πίστα ιπποδρομιών στην Ελληνική επικράτεια. Καταλάμβανε έκταση 260 στρεμμάτων και διέθετε τρεις χώρους φιλοξενίας των επισκεπτών (Περίπτερο, Α’ και Β’ Θέση), κυκλική πίστα στίβου ιπποδρομιών μήκους 1.700 μέτρων και εγκαταστάσεις για τον σταβλισμό των αλόγων. |
 Ιππόδρομος, 1930 |
||||||
| To 1924 η Προνομιούχος Ελληνική Εταιρεία Ιπποδρομιών ξεκίνησε τις εργασίες για την ανέγερση ιπποδρόμου στην περιοχή του Φαληρικού Δέλτα, σε έκταση 300 στρεμμάτων, που παραχωρήθηκε από το Δημόσιο. Επρόκειτο για την εξαιρετικά ελώδη περιοχή στα νότια του οικισμού της Καλλιθέας, κοντά στην παραλία των Τζιτζιφιών. Αρχικά διαμορφώθηκε ο ελλειψοειδής στίβος που στρώθηκε με άμμο θαλάσσης, προκειμένου να καλυφθεί το ελώδες υπέδαφος. Γύρω από τον στίβο υψώθηκαν εξέδρες για τους θεατές. Η εξέδρα των επισήμων διέθετε ειδικά διαμορφωμένα θεωρεία. |  "Ακταίον", 1920 |
||||||
| Οι πρώτοι ιπποδρομικοί αγώνες διεξήχθησαν στις 20 Απριλίου 1925. Από τότε οι ιπποδρομίες καθιερώθηκαν ως σταθερός θεσμός στο πλαίσιο της ελληνικής και, κυρίως, της αθηναϊκής κοινωνίας. Κατά τα χρόνια της Κατοχής, οι ιπποδρομικοί αγώνες διακόπηκαν, καθώς οι εγκαταστάσεις του Ιπποδρόμου επιτάχθηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα, τα οποία προκάλεσαν σημαντικότατες φθορές. |
 Iππόδρομος Φαλήρου, Βασιλικό Περίπτερο |
||||||
| Κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1940 η Προνομιούχος Ελληνική Εταιρεία Ιπποδρομιών ξεκίνησε την επισκευή και ανακαίνιση του εξοπλισμού και των κτηρίων του Ιπποδρόμου. Κάποια από αυτά απέκτησαν ιδιαίτερα περίτεχνη μορφή και χρησιμοποιούνταν για τη διοργάνωση κοσμικών νυκτερινών εκδηλώσεων. Το 1954 αγοράστηκε υπερσύγχρονη, αμερικανικής κατασκευής εγκατάσταση για την εκκίνηση των αλόγων και καταργήθηκαν τα απαρχαιωμένα σχοινιά εκκινήσεων. |  Σταύλοι Ιπποδρόμου, δεκαετία 1980 |
||||||
| Στην προπολεμική περίοδο ο Ιππόδρομος αποτέλεσε στοιχείο της Αθηναϊκής κοσμικής ζωής, ενταγμένος στο Φαληριώτικό κοσμοπολίτικο περιβάλλον, ανάμεσα στα θέρετρα του Παλαιού και του Νέου Φαλήρου. Πολλοί Καλλιθεάτες συνέδεσαν τη ζωή τους με τον Ιππόδρομο του Φαλήρου, είτε εργαζόμενοι εκεί (αναβάτες, προπονητές, προσωπικό υποστήριξης), είτε δοκιμάζοντας την τύχη τους. Ακόμη περισσότεροι έζησαν και ζουν με το όνειρο της αξιοποίησης προς όφελος των πολιτών του τεράστιου αυτού χώρου. |  Φαληρικό Δέλτα, δεκαετία 1980 |
||||||
|
Η σιδηροδρομική εξυπηρέτηση της Καλλιθέας, που ζητήθηκε με την ίδρυση της πόλης τη δεκαετία του 1880, καθυστέρησε 40 χρόνια. Τελικά την 1η Ιουλίου 1928 τέθηκε σε λειτουργία ο σταθμός Καλλιθέας των Ελληνικών Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων (ΕΗΣ). Μέχρι το 1948, μέχρι δηλαδή την κατασκευή της σήραγγας Ομόνοιας-Αττικής, οι ΕΗΣ εξυπηρετούσαν τους σταθμούς Πειραιώς, Μοσχάτου, Καλλιθέας, Θησείου, Μοναστηρακίου και Ομόνοιας. |
 Σταθμός ΕΗΣ, 1928 |
||||||
|
Στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές του 1928 εκλέγεται κοινοτάρχης ο βενιζελικός Δημήτριος Αναγνώστου, που κάνει τα πρώτα έργα ηλεκτροφωτισμού και οδοποιίας. Το 1929, με αφορμή την οριοθέτηση του Ιπποδρόμου, τροποποιείται προς το χειρότερο το ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης, με την κατάργηση των πρασιών στους δρόμους, εκτός από αυτές των τριών μεγάλων λεωφόρων Θησέως, Συγγρού και Ποσειδώνος. Η πρωτοφανής για την εποχή θύελλα αντιδράσεων και διαμαρτυριών δεν είχε αποτέλεσμα. |
 Θησέως, 1930 |
||||||
| Την άνοιξη του 1931, μετά την κατασκευή του φράγματος στη λίμνη του Μαραθώνα, αρχίζει να επιλύεται και το πρόβλημα της ύδρευσης της Καλλιθέας από την Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Υδάτων Αθηνών-Πειραιώς και Περιχώρων (ΕΕΥ), που το 1933 είναι σε θέση να ικανοποιεί κάθε αίτηση για υδροδότηση. Στην τρίτη δεκαετία του 20ού αιώνα το μεγάλο πρόβλημα της πόλης παραμένει η στέγαση και η παροχή βοήθειας προς τους πρόσφυγες. |  Λουτρά Καλλιθέας, δεκαετία 1930 |
||||||
|
Η επιχείρηση της οριστικής στέγασης των προσφύγων θα ξεκινήσει το 1928 και θα απαιτήσει αρκετά χρόνια. Πρώτα χτίζονται οι μονώροφες και διώροφες κατοικίες του συνοικισμού της Νέας Ζωής το 1930, στην περιοχή από Μυκηνών – Ηρακλέους – Φιλαρέτου – Δαβάκη μέχρι τη Συγγρού. Τότε αρχίζει να απαλλάσσεται η σημερινή οδός Δαβάκη (τότε Δήμητρος) από τις ξύλινες παράγκες. Ακολουθούν ο συνοικισμός Νέος Πόντος στην περιοχή Καψάνη με διώροφες κατοικίες και κατόπιν η Ανδρομάχης, η Αγία Ελεούσα, τα Παλαιά Σφαγεία, οι Τζιτζιφιές. |
 Φιλαρέτου, 1930 |
||||||
| Έτσι απελευθερώνεται τελικά το Σκοπευτήριο, που θα φιλοξενήσει Δημοτικό Σχολείο και το Γυμνάσιο Αρρένων και Θηλέων εκ περιτροπής. Το 1939 ξεκινά καινούργιο πρόγραμμα στέγασης, που θα ολοκληρωθεί στις Τζιτζιφιές αλλά θα αφήσει ημιτελείς πολλές άλλες κατοικίες λόγω του πολέμου του 1940. Η οριστική λύση θα δοθεί μόλις το 1954, όταν αποπερατώνονται όλες οι ημιτελείς κατοικίες και στους υπόλοιπους πρόσφυγες δίνεται οικόπεδο και δάνειο για αυτοστέγαση. |  Πόντιοι, 1930 |
||||||
| Τη δεκαετία του 1950 στους παραμένοντες άστεγους Πόντιους πρόσφυγες της Καλλιθέας δόθηκαν οικόπεδα στις περιοχές Αργυρούπολη και Σούρμενα της Αττικής. Οι κάτοικοι των περιοχών αυτών, τα ονόματα των οποίων παραπέμπουν ευθέως στην Αργυρούπολη (Γκουμούς-χανέ) και τα Σούρμενα του Πόντου, διατηρούν στενούς συγγενικούς και φιλικούς δεσμούς με τους Πόντιους της Καλλιθέας. Ένα τελευταίο τμήμα των παραπηγματούχων προσφύγων της Καλλιθέας στον συνοικισμό γύρω και μέσα στον προαύλιο χώρο της Χαροκοπείου Σχολής (Κουντουριώτικα) στεγάστηκε τη δεκαετία του 1960 σε νέες προσφυγικές πολυκατοικίες στον Ταύρο και το Δουργούτι. |  Πόντιοι, 1921 |
||||||
|
Οι πρόσφυγες δεν τα περίμεναν όλα από την αδύναμη πολιτεία. Ήδη από το 1925 με το Σωματείο «Η Πρόοδος» ανέπτυξαν σημαντική δράση, ενώ λίγο αργότερα δημιούργησαν κι άλλους συλλόγους και σωματεία. Παράλληλα εξέδιδαν εφημερίδες και περιοδικά και οργάνωσαν νυκτερινή σχολή για τη μόρφωση των παιδιών τους. Το 1930 οι πρόσφυγες, με εθελοντική εργασία, έχτισαν σε ελάχιστο χρόνο τον ξύλινο ναό του Αγίου Νικολάου δίπλα στο Σκοπευτήριο, στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα η ομώνυμη εκκλησία. Δύο σύλλογοι που αναπτύσσουν μεγάλο κοινωνικό και πολιτιστικό έργο γεννήθηκαν αυτή την περίοδο: ο Σύλλογος Ποντίων Αργοναύτες-Κομνηνοί (1927) και ο Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών (1928). |
 "Αργοναύτες", 1938 |
||||||
|
Στη δεκαετία του 1930 συνεχίζεται η έλευση προσφύγων, κυρίως Ποντίων από τη Σοβιετική Ένωση (μετά τη μεταβολή της πολιτικής του Στάλιν περί μειονοτήτων), καθώς και προσφύγων από την Κωνσταντινούπολη και την Ανατολική Θράκη. Παράλληλα εγκαθίστανται στην πόλη εσωτερικοί μετανάστες, κυρίως από την Κρήτη και την Πελοπόννησο (Λακωνία). Έτσι το 1940 η Καλλιθέα αριθμεί πάνω από 36.000 κατοίκους. |
 Πόντιοι, 1953 |
||||||
|
Η επιτυχής πορεία του Κοινοτάρχη Δημήτριου Αναγνώστου θα μπορούσε ίσως να του είχε εξασφαλίσει την επανεκλογή, αλλά ο συνδυασμός του διασπάστηκε από την υποψηφιότητα του Παύλου Σεράου. Τον παραιτηθέντα Πρόεδρο της Κοινότητας διαδέχθηκε το 1933 ο Αντιπρόεδρος και πλειοψηφήσας Σύμβουλος Ιωάννης Αραπάκης (1885-1945).
|
 Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών, δεκαετία 1930 |
||||||
| Στο μεταξύ με Προεδρικό Διάταγμα της 7ης Μαϊου 1933 η Καλλιθέα αναβαθμίστηκε σε Δήμο από Κοινότητα. Στις δημοτικές εκλογές του Απριλίου 1934 πρώτος δήμαρχος Καλλιθέας εκλέγεται με μεγάλη πλειοψηφία ο Ιωάννης Αραπάκης. Ιδρυτής της πρώτης Μαιευτικής και Παθολογικής Κλινικής στην Πόλη, ο νέος Δήμαρχος εγκατέλειψε ουσιαστικά το επάγγελμα του, προκειμένου να επιδοθεί στην άσκηση των καθηκόντων του. Στην μνήμη των παλαιών κατοίκων η θητεία του Ιωάννη Αραπάκη στο δημαρχικό αξίωμα έχει καταγραφεί θετικά. |  Νεοπαγείς Δήμοι, 1937 |
||||||
|
Η επιβολή της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά στις 4 Αυγούστου 1936 επέφερε την παύση των αιρετών δημοτικών διοικήσεων. Στην Καλλιθέα όμως, ο Ιωάννης Αραπάκης επανατοποθετήθηκε Δήμαρχος, πλαισιωμένος από Διοικούσα Επιτροπή. |
 Ποδηλατικοί αγώνες, δεκαετία 1930 |
||||||
| Ο Αραπάκης άσκησε τα καθήκοντά του μέχρι το 1941, δηλαδή μέχρι την κατάληψη της χώρας από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής και το σχηματισμό της Κυβέρνησης Τσολάκογλου, οπότε παραιτήθηκε. |  Καλλιθέα, 1937 Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος |
||||||
| Η δικτατορία όρισε Υπουργό Διοικητή Πρωτευούσης τον Κωνσταντίνο Κοτζιά, στενό συνεργάτη του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, με την αρμοδιότητα της γενικής εποπτείας επί των Δήμων της Διοικήσεως Πρωτευούσης. Στις 4 Δεκεμβρίου 1936, τέσσερις μόλις μήνες μετά την επιβολή της δικτατορίας, ο Κοτζιάς επισκέφθηκε την Καλλιθέα με συνεργάτες του. Η επίσκεψη έχει απαθανατιστεί σε φωτογραφία της εποχής (πάνω δεξιά). |  Κ. Κοτζιάς, 1936 |
||||||
| Αργότερα (14 Ιανουαρίου 1940) και ο ίδιος ο Μεταξάς επισκέφθηκε μαζί με τον Κοτζιά την Καλλιθέα. σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών και η οποία επίσης απαθανατίστηκε σε φωτογραφία της εποχής (δεξιά). |  Ι. Μεταξάς, 1940 |
||||||
|
Η Καλλιθέα εισήλθε στη δεκαετία του 1930 με έντονη κοινωνική ζωή, εξελισσόμενη σταδιακά και σε κέντρο εγκατάστασης σημαντικού αριθμού διανοουμένων και καλλιτεχνών. Ο αίθουσες του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών και το Βιβλιοπωλείο "Λουκάτου" κάλυπταν τις ελλείψεις στην υποδομή της Κοινότητας, φιλοξενώντας εκθέσεις ζωγραφικής και βιβλίου, οργανωμένες με ιδιωτική πρωτοβουλία.
|
 Λογοτέχνες, 1930 |
||||||
| Ταυτόχρονα η πόλη γινόταν θέατρο εργατικών κινητοποιήσεων, με επίκεντρο αυτές των τροχιοδρομικών, οι οποίοι είχαν την έδρα τους στο αμαξοστάσιο της Κεντρικής Πλατείας (Δαβάκη). Οι τροχιοδρομικοί της ιδιωτικής Ηλεκτρικής Εταιρείας Μεταφορών (ΗΕΜ) αποτελούσαν ένα από τα δυναμικότερα τμήματα της εργατικής τάξης της εποχής και μαζί με τον εργατόκοσμο των προσφυγικών συνοικισμών της πόλης αποτελούσαν κοινωνικά εκρηκτικό μίγμα. |  Μεταφορά γάλακτος, δεκαετία 1930 |
||||||
| Η Καλλιθέα ήταν πια μια από τις λίγες μεγάλες γειτονιές της Αθήνας. Βρισκόταν στην καρδιά της κατοικημένης περιοχής ανάμεσα στην πρωτεύουσα και το λιμάνι της. Περιλάμβανε στα όριά της πολλά από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της εποχής. Διέθετε υποδειγματική συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση προς όλες τις κατευθύνσεις με τρένα, τραμ και λεωφορεία. Παρέμενε ανθρώπινη με τις μονώροφες και διώροφες κατοικίες, τους κήπους και τις δενδροστοιχίες της. Επιλέχθηκε λοιπόν ως τόπος μόνιμης εγκατάστασης αρκετών από τους διανοουμένους της εποχής. |
|
||||||
| Ο Σιφνιός λογοτέχνης Γιάννης Γρυπάρης, που έγραψε ποιήματα και μετέφρασε όλα τα έργα του Αισχύλου, όλα τα έργα του Σοφοκλή και τις "Βάκχες" του Ευριπίδη, έζησε στην Καλλιθέα στην ομώνυμη σήμερα οδό και πέθανε εκεί από την πείνα στη διάρκεια της Κατοχής (1942), έρημος και μόνος. Στην Καλλιθέα έζησε από τον μεσοπόλεμο μέχρι το θάνατό του και ο Πηλιορείτης ιστορικός Γιάνης Κορδάτος, ένα από τα λαμπρότερα πνεύματα της αριστερής διανόησης. |
|
||||||
|
Στην Καλλιθέα ζούσαν επίσης ο κριτικός Γιάννης Χατζίνης, η λογοτέχνης Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, που δίδασκε στη Χαροκόπειο, ο ποιητής Σωτήρης Σκίπης, οι λογοτέχνες Έλλη Αλεξίου, Γιώργος Βαλέτας, Γιώργης Λαμπρινός και άλλοι. Εδώ σύχναζαν ο Μάρκος Αυγέρης, ο Ροζέ Μιλλιέξ, η Τατιάνα Γρίτση-Μιλλιέξ, ο Άρις Δικταίος, ο Στέλιος Ανεμοδουράς και άλλοι. |
|
||||||
| Το κατεδαφισμένο πια ζαχαροπλαστείο του Κελέφα, πάνω στην κυκλική τότε πλατεία Δαβάκη, αποτελούσε τον χώρο αναφοράς της τοπικής διανόησης, τα μέλη της οποίας είχαν πανελλαδική εμβέλεια. |  Ζαχαροπλαστείο Κελέφα, δεκαετία 1930 |
||||||
| [επόμενη] |
Loading ...