Yayına Hazırlayan Prof. Dr. Koray Karasu Kamu Yönetimi Ülke şncelemeleri Birgül Ayman Güler Onur KarahanoŞulları Koray Karasu UŞur Ömürgönülşen Can Giray Özgül Erel Tellal Nuray E. Keskin Tayfun Çınar Selin Esen Mehmet Necati Kutlu Ozan Zengin Yeliz xanlı Atay Nazile şrem Yeşilyurt Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 4. Baskı 7 şmge Kitabevi Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Refik Tabakçı ISBN 978-975-533-604-6 © şmge Kitabevi Yayınları, 2020 Tüm hakları saklıdır. Yayıncı izni olmadan, kısmen de olsa fotokopi, film vb. elektronik ve mekanik yöntemlerle çoŞaltılamaz. 1. Baskı: AÜSBF KAYAUM Yayını, 2004 2. Baskı: xubat 2009 • 3. Baskı: Ekim 2013 4. Baskı: Ankara, Kapak ?????????? Dizgi ve Sayfa Düzeni Yalçın Ateş Baskı ve Cilt Pelin Ofset Tipo Matbaacılık San. Tic. Ltd. xti. Tel: 0 (312) 395 25 80 Sertifika No: 16157 şmge Kitabevi Yayıncılık Paz. San. ve Tic. Ltd. xti. Konur Sok. No: 17/2 Kızılay 06650 Ankara Tel: 0 (312) 419 46 10 - 419 46 11 şnternet: imge.com.tr • E-Posta: [email protected] Yayınevi Sertifika No: 44982 8 şçindekiler şçindekiler Ayrıntılı şçindekiler ................................................................................................. 11 Sunuş........................................................................................................................ 19 Birgül AYMAN GÜLER Üçüncü Baskıya Önsöz............................................................................................ 23 Dördüncü Baskıya Önsöz........................................................................................ 24 Giriş: Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi Nedir? ........................................................ 25 Birgül AYMAN GÜLER Fransa’da Kamu Yönetimi ....................................................................................... 45 Onur KARAHANOİULLARI - Nazile şrem YExşLYURT Ek: Korsika’da Kamu Yönetimi ....................................................................... 161 Yeliz xANLI ATAY şngiltere’de Kamu Yönetimi .................................................................................. 175 Koray KARASU Amerika Birleşik Devletleri’nde Kamu Yönetimi ................................................. 349 UŞur ÖMÜRGÖNÜLxEN – Ozan ZENGşN Federal Almanya’da Kamu Yönetimi .................................................................... 437 Can Giray ÖZGÜL Rusya Federasyonu’nda Kamu Yönetimi .............................................................. 485 Erel TELLAL - Nuray ERTÜRK KESKşN 9 Kamu Yönetimi Ülke şncelemeleri Polonya’da Kamu Yönetimi................................................................................... 547 Tayfun ÇINAR şspanya’da Kamu Yönetimi ................................................................................... 591 Selin ESEN Arjantin’de Kamu Yönetimi .................................................................................. 649 Mehmet Necati KUTLU Dizin....................................................................................................................... 681 10 Ayrıntılı şçindekiler Ayrıntılı şçindekiler Sunuş........................................................................................................................ 19 Üçüncü Baskıya Önsöz............................................................................................ 23 Dördüncü Baskıya Önsöz........................................................................................ 24 Giriş: Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi Nedir? Nedir? ........................................................ 25 I. Disiplinin Gelişmesi .................................................................................... 26 II. Karşılaştırmalı Yöntem Nedir? ................................................................... 29 III. Karşılaştırma Yönteminin GüçlüŞü ve Uygulamalar ................................. 34 IV. Karşılaştırmalı Yönetim Çalışmalarının GeleceŞi ...................................... 41 V. Neleri Neden Nasıl Karşılaştıralım? ........................................................... 43 Kaynakça ............................................................................................................ 44 Birinci Bölüm: Bölüm: Fransa’ Fransa’da Kamu Yönetimi .............................................................. 45 I. Modern Türkiye Yönetsel Yapısında Fransa Modeli.................................. 45 II. Toplumsal-şktisadi Göstergeler .................................................................. 52 Topraklar - şdari Taksimat.......................................................................... 52 III. Siyasal Özellik: Ölçülü Parlamentarizm - Çatışmalı Toplumsal Yapı ....... 54 Cumhuriyetler ............................................................................................. 54 Siyasal Sistemde Cumhurbaşkanının AŞırlıŞı ............................................ 56 Ölçülü Parlamentarizm ............................................................................... 60 Çatışmalı Toplumsal Yapı ........................................................................... 61 IV. Hukuksal Özellik: şdare Hukuku ............................................................... 69 şdarenin Adliyeden Ayrılması şlkesi: şdari Yargının DoŞuşu .................... 69 Vilayet Meclisleri .................................................................................... 70 Fransız Devlet xûrası: Conseil d’État ..................................................... 72 şdarenin Hukukla Kavranması.................................................................... 81 şdari şşlem ............................................................................................... 81 şdari Sözleşme......................................................................................... 81 şdarenin SorumluluŞu ............................................................................ 82 V. Yönetsel Örgütlenme................................................................................... 82 Temel şlkeler: Tekçi Devlet - Özeksizleştirilmiş Örgütlenme - Yetki GenişliŞi ................................................................. 83 11 Kamu Yönetimi Ülke şncelemeleri Özeksizleştirim ve Yetki GenişliŞi ......................................................... 83 Merkezi şdare............................................................................................... 89 Yetki GenişliŞine Konu Olan Devlet Hizmetleri ........................................ 92 şlde Devlet Hizmetleri ............................................................................ 93 Bölgedeki Devlet Hizmetleri................................................................... 96 Ülkesel Yönetimler .................................................................................... 101 Belediye ................................................................................................. 102 şl ............................................................................................................ 103 Ülkesel Yönetim Birimi Olarak Bölge .................................................. 106 Ülkesel Yönetim Ölçeklerinin Zayıflatılması....................................... 109 Yerel Kamu Kurumu Biçimi Olarak Anakentler ve Anakent şlgi Merkezleri .................................................................. 112 Özel Statülü Ülkesel Yönetimler: Paris................................................ 116 Vesayet .................................................................................................. 122 VI. Kamu Görevlileri....................................................................................... 124 Temel Yapı................................................................................................. 124 Kamu Görevlileri Sisteminin Kurucu Özellikleri .................................... 127 Memuriyet Sınıfları ve Önemli Memuriyet Sınıfları ................................ 130 Göreve Alma.............................................................................................. 131 Hak ve Yükümlülükler: Katılım, Sendikal Örgütlenme ve Grev Hakkı............................................................................................ 133 VII. Avrupa BirliŞi ve Fransız şdaresi ............................................................. 136 Anayasanın Topluluk şhtiyaçlarıyla Uyumlaştırılması ............................ 136 Topluluk Kurumlarıyla BaŞlantılı şdari Örgütlenme............................... 137 Topluluk Kararlarının Hazırlanması ve Uygulanması ............................. 139 VIII. Özelleştirme............................................................................................. 140 IX. 2003 Anayasa DeŞişikliŞi: Özeksizleştirilmiş Cumhuriyet...................... 144 Kaynakça .......................................................................................................... 156 Ek: Korsika’ Korsika’da Kamu Yönetimi Yönetimi ....................................................................... 161 Korsika Meclisi.......................................................................................... 167 Yürütme Konseyi ve Yürütme Konseyi Başkanı....................................... 169 Ekonomik, Sosyal, Çevresel ve Kültürel Konsey ..................................... 170 Ülkesel Yönetimler BirliŞi ......................................................................... 172 Korsika Dilinin ÖŞretimi .......................................................................... 172 Kaynakça ................................................................................................... 174 şkinci Bölüm: şngiltere’ 175 şngiltere’de Kamu Yönetimi........................................................... Yönetimi I. Siyasal ve Yönetsel Sisteme Dair Genel Bilgiler ....................................... 175 II. Yürütme Yapısı .......................................................................................... 197 III. Yönetsel Yapı ............................................................................................. 207 Bürokrasinin Yönetimi .............................................................................. 211 Merkezi Yönetim Örgütlenmesi................................................................ 214 Bakanlıklar ............................................................................................ 214 12 Ayrıntılı şçindekiler Taşra Örgütlenmesi .............................................................................. 224 Bakanlıkların BaŞlı Kuruluşları............................................................ 225 Kamu Kurumları: Özerk Örgütler ............................................................ 229 Yerel Yönetimler........................................................................................ 234 Yerel Yönetim Örgütlenmesi ................................................................ 236 Yerel Yönetimlerin şşlevleri.................................................................. 245 Yerel Yönetimlerin Mali Yapısı ............................................................ 249 Devlet Bütçesinden Pay ........................................................................ 252 Yeniden DaŞıtım Yoluyla Devlet Tarafından Aktarılan Paylar ........... 253 Yerel Gelirler......................................................................................... 254 Yerel Yönetimler ile Merkezi Yönetim şlişkisi..................................... 257 Uzun Bir Arayış ve Nihayet: Kamu Yönetimi Yasası................................ 262 IV. Kamu Personeli ......................................................................................... 265 Sayısal Görünüm ....................................................................................... 266 Kamu Personel Sistemi: Yapı, şlke ve Uygulamalar ................................. 271 Geleneksel Yapı: Geleneksel şlkeler ve Merkezi - Standart Yapı ........ 271 Esnek Yapı: Yerelleşme ve Sözleşmelilik Sistemi ................................ 275 Kamu Sektöründe Sendikalaşma.......................................................... 280 V. Kamu Finansmanı - Bütçe......................................................................... 285 VI. Özelleştirme Uygulamaları ve Düzenleyici Reform.................................. 291 VII. Bölgeselleşme Reformları ......................................................................... 295 Yönetsel Amaçlı Yerinden Yönetim: şngiliz Bölgeselleşmesi ................... 296 Siyasal Yetki Terki Reformları: Birleşik Krallık Bölgeselleşmesi ........................................................... 304 VIII. Birleşik Krallık mı? Büyük Britanya mı? Küçük şngiltere mi? .............. 312 IX. Kamu Yönetimi Reformlarına Genel Bir Bakış......................................... 321 Muhafazakâr Parti şktidarı: 1979-1997 .................................................... 322 şşçi Partisi şktidarı: 1997-2010 ................................................................. 326 2010’dan Günümüze Koalisyon Hükümeti ve Muhafazakâr Parti Hükümetlerinde Kamu Yönetimi Reformları ...................................... 332 Kaynakça .......................................................................................................... 338 Üçüncü Bölüm: Amerika Birleşik Devletleri Devletleri’ leri’nde Kamu Yönetimi ...................... 349 I. Amerikan Siyasal-Yönetsel Yapısının ve Anlayışının Temelleri .............. 350 Amerikan Kapitalizmi ............................................................................... 352 Federal Devlet Düzeni............................................................................... 354 Devlet Yapılanması.................................................................................... 358 II. Kamu Yönetiminin Örgütlenmesi ............................................................ 362 Federal Yönetim ........................................................................................ 362 Başkanlık Ofisi ...................................................................................... 364 Bakanlıklar ............................................................................................ 372 Bakanlık Statüsünde Olmayan Kamu Kuruluşları .............................. 375 Federal Yönetimin Taşra Örgütü ......................................................... 383 Eyalet Yönetimi ......................................................................................... 384 Temel Örgütlenme................................................................................ 384 13 Kamu Yönetimi Ülke şncelemeleri Eyalet Yönetimlerinin Yetkileri ve Üstlendikleri Görevler ................. 386 Eyaletlerin Mali Yapısı ve şlişkileri ...................................................... 388 Yerel Yönetimler ................................................................................... 389 ABD Kamu Yönetiminin Küresel Örgütlerle şlişkileri ........................ 402 III. Kamu Personeli ......................................................................................... 403 Kamu Personel Rejiminin Gelişimi .......................................................... 405 Muhafızlar Dönemi (1789-1829)......................................................... 405 Kayırmacılık (YaŞma ve Ganimet Sistemi) Dönemi (1829-1883)...... 405 Reform Dönemi (1883-1906) .............................................................. 406 Bilimsel Yönetim Dönemi (1906-1937)............................................... 407 Yönetsel şşletmecilik Dönemi (1937-1955) ........................................ 407 Meslek Dönemi (1955’ten sonrası)...................................................... 408 Kamu Personel Rejiminin Günümüzdeki Durumu ................................. 409 Farklı Personel Sistemleri .................................................................... 409 Kamu Personelinin Sendikal Hak ve Özgürlükleri ............................. 426 IV. Kamu Sektörü Reformları ......................................................................... 427 Kaynakça .......................................................................................................... 432 Dördüncü Bölüm: Federal Almanya’ Almanya’da Kamu Yönetimi ..................................... 437 I. Sosyo-Ekonomik Yapı ............................................................................. 437 II. Alman Siyasal-Yönetsel Yapısının Tarihsel Gelişimi.............................. 440 III. Anayasal Düzen ....................................................................................... 448 IV. Siyasal Yapı .............................................................................................. 452 Yasama ve Yürütme Organları ................................................................ 452 Siyasal Partiler ......................................................................................... 458 V. Yönetsel Yapı ........................................................................................... 461 Federal Yönetim....................................................................................... 462 Eyalet Yönetimi........................................................................................ 465 Yerel Yönetimler ...................................................................................... 467 VI. Kamu Personeli........................................................................................ 473 VII. Kamu Finansmanı ve Bütçe..................................................................... 475 Kaynakça .......................................................................................................... 480 Beşinci Beşinci Bölüm: Rusya Federasyonu’ Federasyonu’nda Kamu Yönetimi .................................... 485 I. Tarihsel Gelişme........................................................................................ 486 II. Sosyo-Ekonomik Yapı ............................................................................... 489 III. Anayasal Sistem ......................................................................................... 492 IV. Federal Meclis ve Siyasal Partiler ............................................................. 493 V. Federal Yönetim ........................................................................................ 497 Devlet Başkanı ........................................................................................... 498 Başkanlık Yürütme Ofisi ...................................................................... 501 Güvenlik Kurulu................................................................................... 502 Denetim MüdürlüŞü............................................................................. 503 Devlet Konseyi...................................................................................... 504 14 Ayrıntılı şçindekiler Başkanlık Komisyon ve Kurulları ........................................................ 505 Rusya Federasyonu Hükümeti.................................................................. 505 Federal Yargı Sistemi................................................................................. 508 VI. TopraŞa Dayalı Örgütlenme...................................................................... 509 Federal Bölgeler......................................................................................... 512 Federe Birimler.......................................................................................... 514 Cumhuriyetler ...................................................................................... 516 DiŞer Federe Birimler ........................................................................... 518 VII. Yerel Yönetimler....................................................................................... 520 VIII. Kamu Personel Sistemi ........................................................................... 523 IX. Kamu Mali Yönetimi ................................................................................. 525 X. Özelleştirme Politikası .............................................................................. 527 XI. Kamu Yönetimi Yapısı Üzerinde Küresel Etkiler..................................... 531 Dünya Bankası........................................................................................... 532 Avrupa BirliŞi (AB) ................................................................................... 535 Ekonomik şşbirliŞi ve Kalkınma Örgütü (OECD)................................... 538 Uluslararası Para Fonu (IMF)................................................................... 539 DiŞer Küresel Örgütler.............................................................................. 539 Kaynakça .......................................................................................................... 542 Altıncı Bölüm: Polonya’ Polonya’da Kamu Yönetimi.......................................................... Yönetimi 547 I. Sosyo-Ekonomik Yapı ............................................................................... 547 II. Tarihsel Gelişme........................................................................................ 549 III. Anayasal Sistem ......................................................................................... 555 IV. Siyasal Yapı ................................................................................................ 557 Yasama, Yürütme ve Yargı Organları........................................................ 557 Siyasi Partiler ............................................................................................. 559 V. Yönetsel Yapı ............................................................................................. 563 Merkezi Yönetim ....................................................................................... 563 Yerel Yönetimler........................................................................................ 565 Belediyeler (Gmin) ............................................................................... 567 Powiat (şlçe Yerel Yönetimleri)............................................................ 570 Wojewodz (şl Yerel Yönetimi) ............................................................. 571 Yerel Yönetimler Arasında şşbirliŞi...................................................... 572 Yerel Yönetimleri Denetim Mekanizmaları ......................................... 573 VI. Kamu Personeli ......................................................................................... 574 VII. Kamu Finansmanı ve Bütçe ..................................................................... 576 Merkezi Yönetim ....................................................................................... 576 Yerel Yönetimlerin Mali Yapısı ................................................................. 576 Yerel Harcamalar .................................................................................. 576 Yerel Gelirler......................................................................................... 577 VIII. Özelleştirme ve Yerelleştirme Politikaları .............................................. 577 Özelleştirme Politikaları ........................................................................... 577 Polonya’da Yerelleştirme........................................................................... 579 15 Kamu Yönetimi Ülke şncelemeleri IX. Güncel Kamu Reformları .......................................................................... 580 X. Bölgesel ve Küresel Etkiler........................................................................ 584 Kaynakça .......................................................................................................... 586 Yedinci Bölüm: şspanya’ şspanya’da Kamu Yönetimi ......................................................... 591 I. Tarihsel Gelişme........................................................................................ 591 II. Genel Bilgiler ............................................................................................. 596 III. Siyasal Yapı ................................................................................................ 598 1978 Anayasası .......................................................................................... 598 Merkezi şktidar Organları ......................................................................... 598 Yasama Organı ...................................................................................... 598 Yürütme Organı .................................................................................... 602 Yargı Organı.......................................................................................... 604 Siyasi Partiler ............................................................................................. 605 Başlıca Ulusal Partiler........................................................................... 605 Başlıca Bölgesel Partiler ........................................................................ 608 IV. Yönetsel Yapı ............................................................................................. 610 Kamu Yönetiminin Temel şlkeleri............................................................ 610 Merkezi Yönetim ....................................................................................... 612 Merkez Teşkilatı ................................................................................... 612 Taşra Teşkilatı....................................................................................... 614 Teritoryal Örgütlenme .............................................................................. 616 Özerk Topluluklar ................................................................................ 616 Yerel Yönetimler ................................................................................... 627 V. Kamu Finansmanı ve Bütçe ...................................................................... 634 VI. Güncel Kamu Reformları .......................................................................... 637 VII. Özelleştirme.............................................................................................. 638 VIII. Kamu Personeli ....................................................................................... 641 IX. Bölgesel-Küresel Etkiler ............................................................................ 643 Kaynakça .......................................................................................................... 645 Sekizinci Bölüm: Arjantin’ 649 Arjantin’de Kamu Yönetimi...................................................... Yönetimi I. Genel Bilgiler - (Sosyo-Ekonomik Yapı) .................................................. 649 II. Tarihçe....................................................................................................... 653 III. Anayasal Sistem ......................................................................................... 655 IV. Siyasal Yapı ................................................................................................ 657 V. Federal Yönetim ........................................................................................ 659 Cumhurbaşkanı......................................................................................... 659 Kabine Başkanı .......................................................................................... 660 Bakanlıklar................................................................................................. 661 VI. Yönetim Kademelenmesi .......................................................................... 661 Eyaletler ..................................................................................................... 661 Özerk Kent (Federal Başkent) Buenos Aires’in Yönetimi........................ 663 Yerel Yönetimler........................................................................................ 664 16 Ayrıntılı şçindekiler VII. Kamu Personeli ........................................................................................ 664 VIII. Kamu Finansmanı ................................................................................... 667 IX. Özelleştirme Politikası .............................................................................. 668 X. Kamu Yönetimi Yapısı Üzerinde Bölgesel-Küresel Etkiler ...................... 671 Arjantin’de Devlet Reformu ...................................................................... 671 Bölgesel-Küresel Örgütler ve Arjantin...................................................... 673 XI. Arjantin-Türkiye şlişkileri......................................................................... 675 Kaynakça .......................................................................................................... 678 Dizin....................................................................................................................... 681 Dizin 17 Üçüncü Baskıya Önsöz Üçüncü Baskıya Önsöz Sekiz ülkenin kamu yönetimi sistemine dair kapsamlı ve güncel bilgiler içeren Kamu Yönetimi Ülke şncelemeleri’nin yeni baskısını okuyucuların ilgisine sunuyoruz. Elinizdeki üçüncü baskıda Federal Almanya hariç bütün ülkeler için farklı düzeylerde güncellemeler yapılmıştır. Bu baskıda öncekilerden farklı olarak Fransa bölümü içinde ayrı bir başlıkta Korsika kaleme alınmıştır. Güncellemeler sırasında, kitabın hacminin çok genişlememesi için önceki baskılardaki bazı noktaların korunması ne yazık ki mümkün olamamaktadır. AÜ SBF matbaasında basılan ‘Ders Notları’ biçimindeki 2003 baskısı gibi kitabın 2004 ve 2009 baskıları da aŞırlıklı olarak dönemlerin güncel verilerini, yapısını, tartışmalarını ya da reformlarını içermektedir. 2003 yılından itibaren takip edildiŞinde elinizdeki kitap, ülkelerin kendi dönüşümlerini ele almada dikey karşılaştırma açısından araştırmacılara kaynak niteliŞindedir. Kamu Yönetimi Ülke şncelemeleri’nin gördüŞü ilgi bizleri elbette çok mutlu etmektedir. Tüm okuyuculara yararlı olmasını umuyoruz. Koray Karasu Mart 2013, Cebeci 23 Kamu Yönetimi Ülke şncelemeleri Dördüncü Baskıya Önsöz Sekiz ülkenin kamu yönetimi sistemine dair güncel bilgi ve tartışmaları kapsamlı bir şekilde içeren ve çok büyük oranda birincil kaynaklara dayanılarak hazırlanan Kamu Yönetimi Ülke şncelemeleri’nin güncellenmiş ve gözden geçirilmiş dördüncü baskısını okuyucuların ilgisine sunuyoruz. Dördüncü baskıda “Federal Almanya’da Kamu Yönetimi” adlı bölüm Dr. ÖŞr. Üyesi Can Giray Özgül tarafından yeniden kaleme alınmıştır. ‘Fransa’da Kamu Yönetimi’ adlı bölümde Dr. ÖŞr. Üyesi Nazile şrem Yeşilyurt, ‘Amerika Birleşik Devletleri’nde Kamu Yönetimi’ adlı bölümde ise Dr. ÖŞr. Üyesi Ozan Zengin ikinci yazar olarak katkı saŞlamışlardır. “Karşılaştırmalı şncelemeler Kaynakçası” adlı bölüme bu baskıda yer verilmemiştir. Prof. Dr. Ahmet Alpay Dikmen ve Dr. Özden Akın’a önceki baskılardaki katkıları için teşekkürlerimizi sunarız. şlk olarak 2003 yılında AÜ SBF matbaasında ‘Ders Notları’ biçiminde hazırlanan bu kitabın 2004, 2009, 2013 ve elinizdeki 2020 yılı baskısı aŞırlıklı olarak ilgili dönemlerin güncel verilerini, yapı ve işleyişini, tartışmalarını ve reformlarını içermektedir. Ele alınan bu konular, dinamik ve deŞişken niteliŞe sahiptirler. Bu nedenle her bir güncellemede bölümlerin önemli bir kısmı yeniden yazılmaktadır. Kitabın hacminin daha da fazla genişlememesi için güncellemeler sırasında önceki baskılarda yer verilen bazı noktaların korunması ne yazık ki mümkün olamamaktadır. Bu nedenle dikey karşılaştırma yapmak üzere ülkelerin kendi dönüşümlerini ele almayı amaçlayan araştırmacılar için kitabın 2003 yılından itibaren yayımlanan bütün baskılarının birer kaynak niteliŞinde olduŞunu söyleyebiliriz. Araştırmacılara ülkeler arasında yatay karşılaştırma yapabilme olanaŞı sunan Kamu Yönetimi Ülke şncelemeleri’nin gördüŞü ilgi bizleri çok mutlu etmektedir. Bu baskının da öncekiler gibi tüm okuyuculara yararlı olmasını umarız. Koray Karasu Aralık 2019, Cebeci 24