Gagauz

Abstract:
Moldova is an ex-Soviet country in the southestern part of Europe
between Romania and Ukraine. Historical Moldovia or ‘Kara Bogdan’ in the Ottoman terminology, became a vassal state of the Ottoman mpire in 16th century. As a result of Turkish-Russian War 18061812, ast Moldovia was annexed to Russia and re-named Bessarabia
by the Russian rulers. Moldovans and Romanians share same language and a common cultural heritage. This ‘tiny’ and 'poor' country choosed ts path towards the European Union and Romania against opposition of Pro-Russian circles and Transnistrian separatist movement
supported by the Russia Federation. In this paper contemporary Moldova’s recent social and political stuation will be examined briefly at the historical background.

Keywords: Moldovia, Romania, Bogdan, Bessarabia, Transnistria, Gagauz.


Özet
Moldova, Avrupa’nın güneydoğusunda, Romanya ile Ukrayna arasındaki
bir eski Sovyet ülkesidir. Tarihi Moldova veya Osmanlı kullanımındaki
‘Kara Boğdan’ 16. yy’da Osmanlı devletinin bağlısı bir devlet
haline gelmiştir. 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı’nın sonunda Doğu
Moldova Rusya’ya ilhak olunmuş ve Rus yöneticilerce Bessarabya diyeadlandırılmıştır. Moldovalılar ve Romenler aynı dile ve ortak bir
kültürel mirasa sahiptirler. Bu küçük ve fakir ülke, Rus lehtarı çevrelerin ve Rusya Federasyonu’nca desteklenen Trans-Dnyester ayrılıkçı hareketinin rağmına Avrupa Birliği ve Romanya yolunu seçmiştir. Bu akale çağdaş Moldova’nın toplumsal ve siyasi durumunu tarihi zeminiyle birlikte kısaca incelemektedir.

Anahtar Kelimeler:
Moldova, Romanya, Bogdan, Bessarabya, Trans Dnyester, Gagauzlar.

http://aydinnik.org/cakirlar-i-ay-boba-mihail-cakir/ В первом томе серии "Чакиры" представлена биография гагаузского просветителя и отца современной гагаузской письменности протоиерея Михаила Чакира. В работе представлен обширный материал по жизни и деятельности выдающегося духовного и общественного деятеля Бессарабии конца XIX – первой четверти XX века.
THE CHAKIR FAMILY I: HOLY FATHER MIHAIL CHAKIR.
In this work there appears a great deal of material from the end of the 19th century and the first part of the 20th century connected with the life and work of Mihail Chakir, a great man in the church and in society who accomplished important service in Bessarabia. The book was written on the basis of archival data, scientific and publicity writings and monographs, and oral histories given by people who witnessed the events recorded.

Most of the Gagauz population live in Bucak region in the South of Republic of Moldova. Gagauz people's language has the closest accent to Turkish language spoken in Turkey. The Gagauz gained their autonomy September 23 in 1993.Their population covers %4 of the total population of Moldova. Despite the fact that The Gagauz is a small society in the Balkans, Turkey attaches high importance to them. The connection between Gagauz people and Turkey reaches to the first years of Turkish Republic. Ataturk met the needs of The Gagauz and supported them in those years. In this study political statute, ethnic identity, economic situation and the geographical position of Gagauz people have been examined. The Gagauz that had not known well by Turks until the 1990s has been researched in details. Besides it has been mentioned that Gagauz people bridge The Republic of Moldova and Turkey both culturally and commercially as well as building amity between two nations. ÖZET Gagavuz Türklerinin büyük çoğunluğu Moldova Cumhuriyeti'nin güneyinde Bucak bölgesinde yaşamaktadır. Gagavuzların konuştuğu dil Türkiye Türkçesine en yakın şivedir. 23 Aralık 1993 yılında özerkliğe kavuşmuştur. Moldova Cumhuriyeti Nüfusunun yüzde 4' ünü oluşturmaktadır. Balkanlarda küçük topluluk olsa da Türkiye için büyük önem arz etmektedir. Türkiye'nin Gagavuz Türkleri ile olan irtibatı Cumhuriyetin ilk yıllarına dayanmaktadır. Atatürk Gagavuz Türklerine gereken önem ve desteği sağlamıştır. Bu çalışmada Gagavuz Türklerinin yaşadığı coğrafya, etnik kimliği, ekonomisi ve politik statüsü incelenmiştir. 1990'lı yıllara kadar Türkiye toplumu tarafından pek fazla bilinmeyen Gagavuz Türkleri detaylı bir şekilde araştırılmıştır. Yine Gagavuzların Türkiye ile Moldova Cumhuriyeti arasında dostluk, kültürel ve ticari alanlarda bir köprü vazifesi üstlendiği konularına değinilmiştir.

Gagavuz Yeri, 23 Aralık 1994 yılında Moldova parlamentosunda kabul edilen kanunlarla özerk bir statü kazanmıştır. Parlamentosu, başkenti, bayrağı ve dili gibi devlet faktörleri bulunan Gagavuzlar eski bir tarihe ve kültüre sahiptir. Gagavuz Türkçesi, Türkmen, Azerbaycan ve Türkiye Türkçesi gibi Güney-Batı Türkçesi/Oğuz Grubu’nda yer alır ve Türkiye Türkçesine en yakın olan Türk şivesidir.
Gagavuz Yeri’nin yüzölçümü her ne kadar küçük olsa da tarım ve hayvancılığa dayalı ve kendine özgü iktisadî sistemi mevcuttur. Dış bağlantılarını ise Moldova Cumhuriyeti ile birlikte yürütmektedir.
Türkiye’de daha 1990’lı yıllara kadar yeterince tanınmayan ve bilinmeyen bu soydaşlarımızın varlığı, küreselleşmenin de etkisiyle, iktisadî, siyasî ve kültürel olarak Türkiye’yle daha fazla yakınlaşma ve kaynaşma imkânı sağlanmıştır.
Bu çalışmada, küçük bir Türk topluluğu olan Gagavuzların etnik kimliği, ekonomisi, siyasî statüsü ve bölgede yatırım imkânları araştırılmıştır. Çalışmanın neticesinde Gagavuz Yeri’nin Balkan ve Doğu Avrupa ülkelerine giriş yönünden önemli bir köprü vazifesi gördüğü ve Moldova Cumhuriyeti ile Türkiye arasındaki tarihten gelen dostluğun pekişmesi adına Gagavuzların önemi ve statüsü büyük rol oynadığı saptanmıştır.

Türk halkları arasında kahir ekseriyetin aksine, İslam kültür çevresi dışında kalmaları, Oğuz boylarına mensup olmalarına rağmen
ise Oğuz Yabguluğu’nun dağılması sonrası güney göç yollarını değil de kuzeyi tercih ederek Doğu Avrupa’ya yerleşmeleri ile Gagauzlar, Türk milletinin müstesna bir parçasıdır. Türkler evvelden beri
birçok dinin etkisine girmiş, birçok topluluk ile belli başlı kültür alışverişinde bulunmuş olsalar da kendi kültürlerini başarıyla muhafaza
etmiş ve binlerce yıldan beri aktarılan tecrübeleri yaşamlarına yansıtmışlardır. Gagauzlar, Hristiyanlık dininin ortodoksluk şubesine
geçmiş ve uzun yıllar Slav-Ortodoks yahut Rum-Ortodoks kültür
çevresinin etkisinde kalmışlardır. Bu denli sosyal yaşamı temelden
etkileyecek değişimlere ve diğer Türk topluluklarından farklı bir yol
izlemelerine rağmen Gagauzlar uzunca yıllar kendi kültür ve dillerini muhafaza etmiş, XIX. yüzyıldan itibaren ise kendi içlerinden çıkardıkları millî liderler sayesinde kimliklerinin farkına varmışlardır.
İşte bu çalışma da hem yüzyıllar boyunca kültürlerini koruyan Gagauz Türklerinin hem de sonrasında Gagauzların kimliklerini geri
kazanmalarını sağlayan yüce insanların bir nebze de olsa haklarını
teslim etmek amacıyla yazılmıştır

The Republic of Moldova was one of fifteen states to emerge from the dissolution of the Soviet Union. With weak historical legacy of statehood, deteriorating economy and serious national divisions, the young state lacked many of the prerequisites deemed necessary for successful democratization. From the very beginning of independence, Moldova became the battleground of Romanianists, propagating for the Romanian character of Moldova’s majority population, and Moldovanists, who viewed the people as a separate nation. In the literature on democracy and democratization, a divided nation is singled out as a serious threat to statehood and democratization efforts alike. Without a nation in place it is generally understood that democracy cannot take root.

Nevertheless, Moldova in a few years time managed to make considerable progress on its path towards democracy. A main theme of the dissertation is thus the issue of national division and how it has affected political developments in general and democracy in specific. This picture is then further expanded by including close analysis of political support.

The dissertation contributes to discussions about how nation and democracy goes together in transitional states with no legacy of either of them. The analysis shows that national division in Moldova works on different levels. While political actors often seek support from the electorate according to their positions on the nation, national identity by itself does not suffice to explain differences in political support. Instead other aspects, such as generational values, degree of urbanity and level of education, play a much larger role. Democracy, as a platform where different political ideas and ambitions may form, can both complicate transitions since it provides opportunities for conflicts, but democracy also holds the prospects to find ways to resolve disagreements. In the long run, this carries the seed of consolidation of both democracy and nation alike.

""During the "Orange Revolution" in Ukraine, the second largest country in Europe came close to a violent break-up similar to that in neighboring Moldova, which witnessed a violent secession of the Transdniestria region. Numerous elections, including the hotly contested 2004 presidential elections in Ukraine, and surveys of public opinion showed significant regional divisions in these post-Soviet countries. Western parts of Ukraine and Moldova, as well as the Muslim Crimean Tatars, were vocal supporters of independence, nationalist, and pro-Western parties and politicians. In contrast, Eastern regions, as well as the Orthodox Turkic-speaking Gagauz, consistently expressed pro-Russian and pro-Communist political orientations. Which factors ? historical legacies, religion, economy, ethnicity, or political leadership ? could explain these divisions? Why was Ukraine able to avoid a violent break-up, in contrast to Moldova?
This is the first book to offer a systematic and comparative analysis of the regional political divisions in post-Soviet Ukraine and Moldova. The study examines voting behavior and political attitudes in two groups of regions: those which were under Russian, Ottoman, and Soviet rule; and those which were under Austro-Hungarian, Polish, Romanian, and Czechoslovak rule until World War I or World War II. This book attributes the regional political divisions to the differences in historical experience. This study helps us to better understand regional cleavages and conflicts, not only in Ukraine and Moldova, but also in other cleft countries.""

Ozet
Bu bildiride, Gagavuz Yeri’ni de yakından ilgilendiren Doğu Avrupa’daki gelişmelerin kuresel bağlamı analiz edilecektir. Unlu siyaset bilimci A. F. K. Organski, Soğuk Savaş devam ederken yaptığı calışmalarda uluslararası sistemdeki buyuk değişimleri acıklayan bir teori ortaya koymuştur. 1958’de yayınladığı “World Politics”te yer alan “Guc Gecişi” teorisi, tum uluslararası sistemi etkileyen catışmaların hangi şartlarda ortaya cıktığı sorusuna odaklanmaktadır. Organski, realizm/neorealizmin varsayımlarının aksine gucun dengelenme surecinin catışmayı engellemediğini aksine catışma ihtimalini arttırdığını savunmaktadır. Organski’ye gore, uluslararası sistemin temel yapısı hiyerarşiktir. En tepede, gucun muhtelif parametreleri bakımından zirvede yer alan lider/hegemon bulunmaktadır. Guc piramidinin ikinci tabakasında buyuk gucler, daha altında orta buyuklukteki gucler ve diğer ulkeler yer alırlar. Buyuk guclerden biri ekonomik dinamikler acısından lider ulkeye yaklaştığında riskli doneme de girilmiş olmaktadır. Bu evrede, eğer yukselen guc, hegemonun inşa ettiği sistem icindeki konumundan hoşnutsuzsa, catışma riski artmaktadır. Organski’yi ve teorisinin belirli bolumlerini ilginc kılan ozellikler arasında Cin’in yukselişi acısından kritik bir tarih olarak 2010’lu yılları gostermesi yer alıyor. Sanayileşmenin kalabalık nufusla birleştiğinde buyuk gucleri tarih sahnesine cıkardığına dikkat ceken Organski’nin cizdiği cerceve başta ABD, Cin ve Rusya olmak uzere onemli oyuncuların son donemdeki politikalarının anlaşılması bakımından önemli ipucları veriyor. Bildirimizde, Gagavuz Yeri’nin geleceğini de etkileyecek olan Doğu Avrupa’daki gelişmelerin anlaşılmasını kolaylaştıracağı duşuncesinden hareketle Organski’nin varsayımları etrafında kuresel sistemin fay hatlarında hissedilen gerginlikler mercek altına yatırılacaktır.
Abstract
In this paper, I will analyze the global context of the recent developments in the Eastern Europe, which are closely related to the future of Gagauzia. In the Cold War years, famous political scientist A. F. K. Organski posed a theory explaining the great changes in the international system. His book “World Politics” which includes “Power Transition Theory” was published in 1958. The focus of the theory is the emergence of the conditions of great conflicts which affect the whole international system. Organski, contrary to the realist/neorealist assumptions, defends that the process of power balancing does not prevent conflicts but rather increases the possibility of it. According to Organski, the main structure of the international system is hierarchical. The leader/hegemon which is the most powerful actor in terms of the different economic parameters is on the top. Great powers are located in the second tier of the power pyramid. The positions of the middle powers and the other states are below the great powers. When one of the great powers comes close to the leader with regard to the economic dynamics the risky period begins. In this period, the possibility of conflict increases if the rising power feels itself uncomfortable within the system designed by the leader. One of the aspects which makes Organski’s theory interesting is that he cites 2010 as a critical date for the rise of China. The framework pictured by the Organski who underlines that industrialization of the densely populated countries gives birth to great powers, offers important hints to explain the current policies of significant players like U.S., China and Russia. In this paper, we will put the stresses which grow through the fault lines of the global system under the spotlight to contribute the explanatory efforts on current Eastern European geopolitics which has close ties with the Gagauzia by using the main framework of Organski.

Gagavuzca, iki tipik Balkan dili olan Bulgarca
ve Rumence ile 700 yıl etkileşim halinde olmasının doğal bir neticesi olarak
zamanla Balkan dillerine ait bazı özellikleri bünyesinde geliştirmiş veya
onlara benzemiştir. Bunlardan biri de Gagavuzcada vurgusuz ünlü tarzında
bir ünlünün ortaya çıkmasıdır. Bu çalışmada Gagavuzcada vurgusuz ünlünün
varlığı araştırılacaktır

A pro-Communist and pro-Russian separatist movement emerged and came to power in the Gagauzia region of Moldova in the late Soviet Union by declaring a republic there. But this conflict remained largely non-violent, in contrast to such pro-Russian regions as Transdniestria in Moldova and Donbas in Ukraine. This conflict was resolved peacefully as a result of a compromise agreement between the Gagauz separatists and the central government of Moldova. This deal established the Gagauz autonomy with a right to collect and keep all major tax revenues and a right to secede if Moldova were to join Romania. 
              This study shows that the autonomy status of Gagauzia was successful in prevention of armed conflict there. However, the autonomous status did not end regional political divisions and did not end or significantly diminished support for separatism and pro-Communist and pro-Russian orientation in Gagauzia. The parliamentary, presidential, and local election results and public opinion polls consistently showed much stronger support for pro-Communist/pro-Russian candidates in the Gagauz autonomy, compared to the rest of Moldova, with the exception of pro-Russian Transdniestrian Republic.
The distinct political values and pro-Russian orientation of the Gagauz in independent Moldova were linked to the historical experiences of this Turkic and Orthodox people. The critical juncture in the evolution of Gagauz political culture was the nineteenth-century mass migration of the Gagauz people from Bulgaria to the Southern part of Moldova, with the aid of the Russian government, to avoid persecution as a Christian Orthodox minority in the Ottoman Empire. The distinct historical experience of the Gagauz shaped their political behavior and attitudes during the post-Communist period.
            The fiscal relations between Gagauzia and the national government of Moldova also experienced a certain conflict over tax revenues remaining in the autonomous region. But the tensions in the fiscal relations were much less significant than the political and geopolitical divides and Gagauzia retained the right to keep all major tax revenues collected on its territory. Since Gagauzia remained one of the least developed and urbanized regions in Moldova, the Gagauz budget increasingly relied on transfers from the state budget of Moldova.
              This study suggests that the Gagauz autonomy and its fiscal relations with Moldova can serve as a model of successful peaceful resolution of a separatist conflict even though they unlikely to significantly diminish political and geopolitical divisions with the central government. But such a model would be most applicable to cases of minority regions, autonomous regions, and non-violent separatist conflicts in order to prevent or resolve such conflicts and, especially, to prevent them from turning violent.
              However, the Gagauz autonomy model failed to resolve the conflict in similarly pro-Russian Transdniestria region in Moldova. This suggests that such model would be problematic in resolving conflicts in separatist regions after these regions experienced armed conflicts and gained de facto independence, such as Transdniestria or Donbas. For example, the Gagauz autonomy model might have helped to prevent the separatist conflict in pro-Russian Donbas in Eastern Ukraine from turning into a civil war in 2014, but it would not be accepted after this region experienced a civil war and Russian military interventions and became de facto independent. The same applies to various other countries with similar minority regions, autonomous regions, or separatist regions.

In southern Bessarabia, a multi-ethnic region on the Moldovan-Ukrainian border, one ethnic group, the Turkic speaking Gagauz, have managed to negotiate a unique autonomy status with the Moldovan government in 1994. Neither their Bulgarian neighbours nor the Gagauz on the Ukrainian side of the border have achieved a similar degree of political autonomy. The analysis presented here looks into the historical factors that enabled autonomy for the Gagauz in Moldova. It wraps up the literature on the emergence of the autonomy status and draws on interviews with activists and educators. It appears that a unique geopolitical constellation was more decisive for the achievement of autonomy than local or national ethno-politics. The comparison with neighbouring groups suggests that under the precarious economic circumstances in the region, the effect of autonomy on the preservation of language was rather small. The main effect of the autonomy was that the Gagauz elite had the means to adopt their own geopolitical position, sometimes contradicting the central government. With the beginning of the Ukrainian Russian conflict in 2014 this characteristic of Gagauz autonomy came to be seen as a potentially dangerous precedent in Ukraine.

Although it is easy to fathom why Eurolinguistic research tends to concern what is
called Standard Average European (see Haspelmath 2001) rather than peripheral non-Indo-European languages of Europe this author’s opinion is that a closer look precisely
at the latter makes the linguistic picture of Europe more interesting, more true and
more complex. At the same time a few methodological questions arise. Some of them
are presented and (partially) discussed in this study

İkilemeler, sadece yan yana gelmiş iki sözcüğün tekrarından ibaret olmayan, bu yolla yeni kavramlar inşa ederek anlamı ve anlatımı güçlendiren dil birlikleridir. Türkçenin en eski dönem eserlerinde dahi kullanımına atıfta bulunulan ikilemeler, anlamı pekiştirmesinin yanı sıra ifadeye renk ve estetik katarlar. Bu açıdan özellikle âşık, şair ve yazarların bir yapıt vücuda getirirken sıklıkla başvurduğu ifade kalıpları olmuşlardır. İkilemelerde söz konusu etkileri sağlayan anlamsal, yapısal ve ses bilimsel özellikler vardır. Bu yüzden ikilemeler taşıdıkları nitelikler bakımından ele alınması gereken bir konudur. Türk dil biliminde konuyla ilgili kapsamlı araştırmalar yapılmıştır. Benzer araştırma ve incelemelerin Türkçenin çoğu lehçesinde de uygulandığı müşahede edilmiştir. Ancak Gagauz Türkçesinde kullanılan ikilemelerin ele alındığı bir çalışmaya denk gelinmemiştir. Bu çalışmada, Gagauz Türkçesiyle ilgili sözlüklerden, şiir kitaplarından ve diğer birçok kaynaktan tespit edilen ikilemeler; anlam, sözcük yapısı, köken, kuruluş, sözcük türü ve diziliş olarak çeşitli yönlerden incelenmiştir. İnceleme sonucunda elde edilen veriler sonuç kısmında detaylandırılmıştır.

Öz Türkistan steplerinden Kafkasya'ya, Anadolu'dan balkanlara kadar engin bir coğrafyayı etkisi altına alan Türk halklarının kültürel birikimleri; yöreselden evrensele uzanan sayısız zenginliğe sahiptir. Bu sayısız zenginliğin içerisinde geçmişten gelerek şimdiyi besleyen halk anlatıları önemli bir yere sahiptir. Halk anlatıları içerisinde örtük bir dile sahip olan masallar ise bahsettiğimiz coğrafyanın tamamında eş ve benzer nitelikte ürünler olarak varlığını sürdürmektedir. Toplumsal bilinci uykuya yatırmaktan ziyade uyanık tutmak adına kodlar içeren masallar, bu durumu C. Gustav Jung'un kuramsal temellerini oluşturduğu arketipler vasıtasıyla gerçekleştirmektedir. Çalışmamızın temel amacı da Gagavuz Türklerinin anlatılarından "Trak trak kabakcığım" adlı masalda geçen arketiplerin tespiti üzerinedir. Bahsi geçen masal metni içerisinde yer alan arketipler Jung'un kuramı ile uyuşan J. Campbell'in monomit kavramı çerçevesinde tahlil ve tasnif edilmeye çalışılacaktır. Abstract The cultural accumulations of Turkish peoples, which have countless riches ranging from local to universal, have influenced vast geography from the steppes of Turkistan to the Caucasus, from Anatolia to the Balkans. Folk narratives coming from the past and nourishing the present have an important place among these countless riches. Tales, which have an implicit language in folk narratives, continue to exist as spouses and similar products in the entire geography we have mentioned. Tales containing codes in order to keep social consciousness awake rather than asleep, realize this through archetypes whose theoretical foundations were formed by C.

This article describes the process of self-determination and the creation of a territorial autonomy of the Gagauz people in the Republic of Moldova. It also analyses the situation in the autonomy after the change of government in Chisinau in 2009 and evaluates the current status of accommodation of the
Gagauz’ interests in the country. Aspects of state-building and the influence of external actors are explored as well. Gagauzia (Gagauz Yeri) is one of the first post-Soviet autonomies. Since its establishment in 1994, no violent conflict has taken place there. However, the Gagauz language and culture remain relatively
unprotected, and incentives as well as support for the integration of the Gagauz are low. The article outlines the potential for future disputes between the central government and local authorities, due to continuous attempts to limit
Gagauzia’s self-governance and conflicting interpretations of how the autonomy should work. Furthermore, struggles between Gagauz political leaders and other local realities hamper the successful realization of Gagauz Yeri. With respect to Moldova’s efforts to resolve the Transnistrian conflict and to
integrate with the European Union, compromises and cooperation through an  ongoing dialogue between the centre and autonomy are clearly due. Resolving the remaining stumbling blocks could make Gagauzia a living, rather than
symbolic autonomy.