Galego

Este artigo tem como objetivo apresentar discussão acerca das diferenças entre os conceitos de línguae variedade, notadamente a respeito de como o conceito de línguase constrói, a partir de que necessidades e com que objetivos.Essa discussão torna-se imperativa uma vez que partimos, em nossa pesquisa, dos usos do galego, do português europeu (PE) e do português brasileiro (PB), os considerando variedades de uma língua que convencionamos chamar de galego-português. Inserida em dois projetos maiores (a. Galego e Português Brasileiro: história, variação e mudançae b. Linguagem em uso, cognição e gramática: cooperação acadêmica Brasil-Portugal), a pesquisa tem como um de seus objetivos inserir o galegoem um quadro comparativo até então preferencialmente formado de pesquisas com basena comparação entre PB e PE --, ampliando, dessa forma, o escopo comparativo até o momento utilizado na explicação de traços próprios do PB.Iniciamos nossas palavras pela definição de línguaconsiderada pela Linguística Descritiva, seus elementos constitutivos e funções. Em seguida, elencamos três problemas advindos desse posicionamento estrutural, tendo por base a comparação entre o galego, o PB e o PE: o problema quantitativo, o histórico e o político. A discussão proposta nos levou a concluir que o debate em torno dos conceitos de línguae variedade está marcado pelas próprias representações de linguistas que se propõem a realizar tal discussão. Reforçamos, portanto, a necessidade de se ter a consciência de que, como linguísticas, sempre estamos nos posicionando politicamente -- mesmo quando ignoramos esse fato --, atitude que, a nosso ver, é essencial à análise linguística.

A partir dalgúns problemas do cambio lingüístico en galego e portrugués, discútense as limitacións da lingüística histórica e da dialectoloxía tradicionais, tanto debidas á escaseza e parcialidade da información que manexan coma pola propia concepción da lingua. Móstrase que a idea das linguas como obxectos externos ás persoas que as falan e como sistemas netamente separados non permite explicar os cambios lingüísticos nin tampouco as variacións que se encontran entre falantes, nin tampouco os métodos clásicos da dialectoxía, baseados en falantes representativos. Deféndese que a perspectiva micro, baseada na produción das persoas falantes en interacción, si posibilita unha mellor comprensión da variación e do cambio lingüístico. Estas cuestións ilústranse con algúns aspectos de traballos do autor sobre nasalización, sobre sibilantes e sobre as vogais pretónicas iniciais en galego e en portugués.

Mocidade, linguas e redes sociais constitúe unha achega á investigación sobre a presenza do idioma galego na internet e nas redes sociais. O traballo asume que as tecnoloxías da información e da comunicación posibilitan a existencia dun espazo de interacción social ao cal as políticas relacionadas coa lingua non poden ser alleas. Isto cobra especial relevancia se esas políticas están especialmente dirixidas a incentivar o uso do galego entre a mocidade, un grupo social inherentemnente vencellado ás novas tecnoloxías e experto en moitos dos novos xéneros ciberdiscusivos: chat, blogs, redes sociais e outros proxectos de sociabilidade móbil.

O estudo afonda nos usos e nas actitudes da lingua galega por parte da mocidade en Internet, co obxectivo de establecer un marco de referencia que sexa útil para a elaboración de hipóteses e toma de decisións sobre mocidade galega e tecnoloxías da información e da comunicación.

La sociolingüística contemporánea se ha constituido y desarrollado a partir de una diversidad de sujetos, cuyas características son reflejo de la propia complejidad social. Baste citar algunos de los conceptos más am-pliamente extendidos, como hablante nativo, hablante tradicional, aprendiz de una segunda lengua, hablante de una segunda lengua, persona políglo-ta, hablante experta, bilingüe receptivo, bilingüe activa. Esta tipología se amplía con términos menos frecuentes, pero igualmente relevantes, como semihablante, hablante terminal, hablante recordadora (Grinevald, 2003). Las condiciones materiales de su aparición difieren de uno a otro y, por ello,

En este texto pretendemos realizar una aproximación a las relaciones establecidas entre el amor, el dinero y el género en algunas cantigas medievales gallego-portuguesas e indagaremos acerca de la naturaleza de estas relaciones, es decir, nos vamos a preguntar si el discurso económico del amor es efectivo o si se trata simplemente de un artefacto retórico, un uso metafórico de este discurso. A partir del análisis de algunos textos, veremos cuál es el valor que los autores le dan al dinero en las relaciones amorosas, los roles de género establecidos en el noroeste de la Península Ibérica en la Edad Media, las relaciones entre hombres y mujeres que resultan de estas convenciones y estereotipos sociales y el papel que juega el dinero, o el poder económico, por decirlo de una manera más general, en estas relaciones entre ambos sexos.

Partindo duma metodologia baseada na teoria da argumentação e que nos permite analisar o discurso em três níveis ou camadas diferenciadas, mostramos algumas das propriedades semânticas, pragmáticas e argumentativas do marcador discursivo galego-português mas dum ponto de vista diacrônico e sincrônico. Tentamos também analisar as suas equivalências contrastivas em distintas linguas românicas e as dificuldades práticas para a sua tradução devido a que os marcadores discursivos não possuem um significado de representação do mundo mas processual condicionado pelo contexto.

Sumario
O artigo analiza a lenda das tres Virxes Irmás, cuxa ubicación está próxima ao Camiño dos Arrieiros, no norte da provincia da Coruña, entre os concellos de Ortigueira, Mañón e As Pontes, e pona en relación cos restos prehistóricos presentes, os ríos e a toponimia, e outras lendas similares da Galiza, en especial, co mito da Moura.

Palabras chave: Cultura inmaterial, moura, deusas indoeuropeas, mitoloxía acuática, dolmen, pita e pitos dos tesouros, pé da mula, sincretismo.

Abstract
The article analyzes the legend of the the Three Virgin Sisters, ubicated by the Camiño dos Arrieiros (the Path of the Muleteers), in the north of the province A Coruña, among the territories of Ortigueira, Mañón and As Pontes. This legend is related with the prehistoric archaelogical remains in this place, its rivers and its place names, and other legends in Galicia, specially with the Enchanted Women myth.

Key words: Inmaterial culture, enchanted woman, Indo-European godesses, aquatic mithology, dolmen, treasure chicken, mule´s footprint, sincretism.

O presente traballo, nomeadamente, é un traballo de recompilación e de análise de todo o que se ten recollido e proposto até agora a respecto dos nomes galegos das aves. Achega ademais propostas para nomearmos algunhas especies rexistradas por primeira vez nestes últimos anos como divagantes, é dicir, de aparición moi excepcional na Galiza, e algunhas denominacións recollidas no campo polo autor (case sempre na Limia). Para alén diso, exponse o criterio do autor a respecto dalgunhas denominacións que deberían reformularse. Onde máis se incide é no feito de que algúns nomes “galegos” empregados até agora para algunhas especies (para Rallus aquaticus, Crex crex, Turdus viscivorus, os xéneros Gallinago e Lymnocryptes e máis recentemente para o xénero Oxyura) son castelanismos, e poden e deben corrixirse.

O groso do corpo do traballo desenvólvese especie por especie. Como aves da Galiza consideráronse todas as que se poden observar na nosa terra, incluíndo as que son moi raras ou de aparición excepcional, como por exemplo a gaivota arxéntea americana (Larus smithsonianus) ou o picafollas de Hume (Phylloscopus humei), e tamén algunha especie para a que só existen referencias xa antigas, como é o caso da gralla calva (Corvus frugilegus).

É importante termos en conta que, para cada unha das especies, a información estrutúrase sempre coa orde e coas alíneas seguintes:

● Bibliografía ornitolóxica especializada (primeiro parágrafo). Son os nomes recollidos para esa especie nas publicacións especializadas en ornitoloxía.
Aínda que, como se vai ver, recóllense de moitos traballos, os máis destacados son a Lista patrón de aves de Galicia de Xosé Manuel Penas Patiño e Carlos Pedreira López, publicada na revista Braña da Sociedade Galega de Historia Natural en dous números (o de 1977 e o de 1978); as denominacións galegas das aves das tres guías de Xosé Manuel Penas Patiño e Carlos Pedreira López: Guía das aves de Galicia (1980), Guía das aves de Galicia (1991) e igualmente Guía das aves de Galicia (2004), a primeira editada por Galaxia e a segunda e a terceira por Bahía; a comunicación de Tiago A. Vidal Figueroa e Miguel A. Conde Teira, Nomes galegos para as aves ibéricas, publicada no ano 1991 nas Actas do Primeiro Congreso de Ornitoloxía, editadas pola Universidade de Santiago de Compostela, e o artigo de Miguel A. Conde Teira, Nomes galegos para as aves ibéricas: lista completa e comentada, publicado no ano 1999 na revista Chioglossa, editada polo grupo naturalista Hábitat.
Canto aos nomes portugueses das aves, que se apuntan sempre como referente con que se comparan ou cotexan os nomes galegos, recorreuse sobre todo aos Nomes portugueses das aves do Paleárctico Ocidental (Helder Costa et al., 2000), á Lista sistemática das aves de Portugal Continental (Rafael Matias et al., 2007) e á guía Aves de Portugal. Incluindo os arquipélagos dos Açores, da Madeira e das Selvagens (Helder Costa et al., 2011).

● Nomes populares (é sempre o segundo parágrafo de cada especie). Son denominacións populares para ese paxaro, quer xenéricas quer específicas, vivas na fala, rexistradas en diferentes lugares da xeografía galega por moitos autores/as (o autor deste traballo inclusive).
Utilizáronse para esta alínea diversos traballos, entre os que é preciso salientarmos o excelente Nomenclatura de la fauna y floras marítimas de Galicia. II Mamíferos, aves y algas, de María do Carme Ríos Panisse, publicado na revista Verba (1983). Igualmente en relación cos nomes populares, cómpre salientarmos outros varios traballos e achegas, algúns novamente de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López, e tamén os de A. Villarino Gómez, S. González, F. Bárcena, E. Corral Díaz, T. A. Vidal Figueroa, M. A. Conde Teira e C. García González (véxase a bibliografía). Convén destacar tamén nesta alínea a publicación de Francisco Bernis Madrazo Diccionario de nombres vernáculos de aves (1995), que foi outra das obras consultadas. F. Bernis achega unha montoeira de nomes das aves da Península Ibérica, a maioría deles rexistrados polo propio Bernis, e, aínda que maioritariamente son nomes casteláns, tamén trae moitos galegos, inclusive das zonas de fala galega de Asturias, León e Zamora.
Para alén do devandito, hai unha serie de publicacións antigas que achegan nomes galegos populares das aves. Neste traballo só se fai referencia a elas indirectamente, as máis das veces a través de F. Bernis Madrazo (que as recolle no seu Diccionario de nombres vernáculos de aves). Estas publicacións son: Catálogo de las aves observadas en las cercanías de Santiago, de Ríos Naceyro, publicado nas Memorias da Real Academia de Ciencias, I, en 1850; Aves de España, de J. Arévalo Baca, publicado nas Memorias da Real Academia de Ciencias, XI, no ano 1887; As Aves da Galiza, de L. Iglesias, publicado nos Arquivos do Seminario de Estudos Gallegos, en Santiago de Compostela en 1927; Fauna da Galiza, III Aves, tamén de L. Iglesias, publicado en Santiago de Compostela en 1954. Para os nomes portugueses das aves, cítanse como publicacións antigas: Libro que fez Enrique emperador, tradución portuguesa de Enrique, Emperador de Alemania, publicada por edicións Tilander alá polo ano 1460 (Biblioteca Menéndez Pidal), e Arte de caça de altaneria, de D. Fernandes Ferreira, publicado en Lisboa en 1616.
Así mesmo, para os nomes populares consultouse o Catálogo de voces y frases de la lengua gallega de frei Martín Sarmiento, que contén nomes galegos de aves arrecadados no século XVIII, e outros dicionarios e vocabularios galegos dos séculos XIX e XX (véxase bibliografía).

● Dicionarios consultados (terceiro parágrafo de cada especie). Recolle nomes xenéricos ou específicos que aparecen para ese paxaro en varios dicionarios, que apuntamos a seguir.
Para todas as especies consultáronse catro dicionarios: o Diccionario galego-castelán de X. L. Franco Grande (1968), da editorial Galaxia, o Diccionario de usos castelán-galego de X. M. Freixedo Tabarés e F. Álvarez Carracedo (1984), da editorial Akal, o Dicionário da língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da editorial Sotelo Blanco, e o Gran Diccionario Xerais da Lingua Galega (2000), de varios autores. Os dous primeiros dicionarios, máis vellos, escolléronse por achegaren moitas voces dialectais ou locais, moitas máis do que noutros dicionarios recentes, e, xa que logo, podían resultar pequenas xoias que completasen os nomes galegos das aves. Os seguintes dous escolléronse por seren dicionarios máis completos e por reflectiren a modernidade e o proceso actual de codificación e estandarización do galego. O dicionario da editorial Xerais aínda viu unha nova edición (2009), que a respecto da edición do ano 2000 non comporta unha achega lexicográfica substancial nova no campo semántico da ornitoloxía, mais que tamén, para algunha especie, por algún motivo concreto, menciónase.
De igual modo que se fixo cos catro devanditos, revisouse para todas as especies un dicionario de sinónimos particularmente rico no que atinxe aos nomes das aves: o Diccionario de sinónimos da lingua galega de M. C. Noia, X. M. Gómez e P. Benavente (1997), da editorial Galaxia, que incorpora algunhas denominacións que aínda enriquecen as anteriores.
Para alén disto, nalgunha especie menciónase de modo puntual un que outro dicionario ou traballo lexicográfico máis, que achega unha nova denominación ou explicación. Así, por exemplo, só en Fratercula arctica se menciona o Dicionario da lingua galega de Obradoiro/Santillana (2005), pois para esta especie este dicionario apunta o nome papagaio mariño, que non se recolle noutras fontes.

● Uso dos seus nomes na literatura galega. Nesta alínea recóllense exemplos sobre o emprego dalgúns nomes de paxaros na nosa literatura, tanto na literatura de autor/a como na literatura popular de transmisión oral.

● Etimoloxía / motivación semántica. Inclúe comentarios sobre a etimoloxía ou explicacións sobre a motivación semántica dos nomes mencionados nos parágrafos anteriores.
Nalgúns casos utilizáronse os famosos dicionarios críticos etimolóxicos da lingua castelá de J. Corominas e J. A. Pascual; noutros, achéganse as explicacións de diversos autores ou comentarios persoais. Con todo, non sempre foi posíbel dar cunha etimoloxía ou motivación semántica clara para todas as denominacións.

● Discusión / explicacións sobre a preferencia dalgunhas denominacións (esta alínea só parece ás veces; é o último parágrafo da especie). Apúntanse diversos criterios ou opinións tidos en conta para a escolla do nome estándar desa especie e as revisóns que se teñen feito nestes últimos anos (se proceder), así como comentarios sobre a corrección ou incorrección dalgunhas das denominacións.

Após a compilación, o cotexo e a análise realizados para cada unha das especies, achéganse unhas conclusións (sección III).

Na sección IV, intitulada Reformulación dalgunhas denominacións no ámbito da ornitoloxía especializada, preséntase un resumo das achegas que na nosa opinión son as máis importantes para a reformulación dos nomes galegos das aves no ámbito da ornitoloxía especializada, derivadas de ter feito o presente traballo.

Finalmente, achégase a listaxe da bibliografía e da internetografía empregadas (referenciadas constantemente no texto de cada unha das especies).

This chapter is dedicated to the relationship between spoken and written Galician, which will be discussed in two different parts: a first one that refers to historical aspects and a second one concentrating on the current differences and mutual influences between orality and writing. The chapter departs from some theoretical notions that allow for a clear distinction as to the medial difference between the spoken and the written code and the conceptual difference between what is generally associated with both: what Koch and Oesterreicher (2001) call the " language of immediacy " and the " language of distance ". The diachronic part will first discuss the emergence of a written variety in medieval Gali-cian and then trace the basic evolution of the Galician language with regards to the tension between oral and written communication. It will be shown how the history of modern written Galician (from the first texts of the so-called " pre-rexurdimento " onwards) is marked by a process of " diaphasic differentiation " (Kabatek 1997a): here, the selection of elements considered to be adequate for the written language and the " sorting out " of others as well as the stylistic differentiation and widening of a certain range of written varieties will be focused. Some remarks on the orthographic debates will open the second part. The remainder of the text will be dedicated to the relationship between the contemporary written and spoken standards and the respective non-standard varieties. Galician language, orality and literacy, spoken and written language, or-thography, Rexurdimento, medieval Galician, written code, diaphasic differentiation , language of immediacy, language of distance

The studies of Galician historical linguistics have good health at present,  and there is a large group of researchers that, from places and countries  very distant to each other, participate in its development. In this article, the authors offer a brief overview of the recent contributions to this  philological discipline, focusing mainly on bibliographic production,  research resources accessible on the Internet, on-going research  projects and meetings and scientific events focused on this area of Galician linguistics.
---
Os estudos de lingüística histórica galega gozan de boa saúde na actualidade e é numeroso o grupo de investigadores que, desde lugares e países moi distantes entre si, participan no seu desenvolvemento. Neste artigo os autores ofrecen unha breve panorámica das achegas recentes a esta disciplina filolóxica, focando o obxectivo principalmente na produción bibliográfica, nos recursos de investigación accesibles na Internet, nos proxectos de investigación en andamento e nos encontros e eventos científicos centrados nesta área da lingüística galega.

Nesta Tese de Doutoramento preséntase unha abordaxe histórico-filolóxica e unha nova edición da Historia Troiana, un manuscrito facticio galego-castelán da segunda metade do século XIV custodiado na Biblioteca Menéndez Pelayo de Santander (ms. 558). No primeiro capítulo (pp. 1-60) analízase a evolución da materia de Troia, desde as súas orixes até a súa difusión no Medievo europeo e a súa recepción nas letras peninsulares baixomedievais. Nos dous seguintes capítulos póñense de relevo os diferentes indicios internos (codicolóxicos, paleográficos, lingüísticos, estilísticos) que, conxugados coas evidencias fornecidas pola historia externa do manuscrito (padroado, intencionalidade, fortuna, procedencia, etc.), xustificaron o acoutamento da Historia Troiana nun tempo e nun espazo xeográfico e cultural concretos para cada un dos estadios redaccionais da obra: o proxecto editorial orixinario de Pedro I (Sevilla, ca. 1367-1369) e a súa recuperación e transformación no círculo nobiliario dos Andrade (rexión noroccidental de Galiza, ca. 1369-1372). No capítulo II (pp. 63-115) estúdanse os indicios internos que permiten achar as coordenadas espazo-temporais nas que se orixinou o testemuño primixenio e o facticio galego-castelán. No capítulo III (pp. 117-139) aproximámonos á xénese autorial, padroado, intencionalidade, fortuna e vicisitudes que definen o percorrido da Historia Troiana desde as súas orixes na corte sevillana de Pedro I, pasando pola súa incorporación ao patrimonio bibliográfico da Casa de Astorga-Altamira (séculos XV-XVI), até chegarmos á súa reaparición no obradoiro do libreiro madrileño Gabriel Sánchez (segunda metade do século XIX) e a súa posterior adquisición por Marcelino Menéndez Pelayo. No capítulo IV (pp. 141-175) estúdanse as fontes empregadas para a compilación troiana de Pedro I, composta por dúas tradicións textuais ben coñecidas na época: a prosificación peninsular do Roman de Troie (séculos XII-XIII), transmitida pola Crónica Troyana de Afonso XI (1350), e a compilación troiana de Afonso X (segunda metade do século XIII) que, posteriormente, se integraría nas tres primeiras partes da General Estoria. Doutra banda, a través da comparanza con outros manuscritos vinculados á Historia Troiana (especialmente BNE ms. 10.146), estabeleceuse unha filiación do texto tendo en conta os outros testemuños troianos coetáneos. No capítulo V (pp. 177-433) ofrécese un estudo arqueolóxico exhaustivo dos caracteres externos e internos do manuscrito (composición material, planificación e configuración da páxina, escritura, tintas, signos ou evidencias de corrección, elementos referenciais de identificación, organización e compartimentación do texto, decoración, ilustración, encadernación, etc.) que permitiu confirmar algunhas conxecturas relativas ao estadio redaccional do manuscrito e á súa filiación textual. Pola súa banda, no capítulo VI (pp. 435-529) ofrécese unha análise grafemática da Historia Troiana, tanto da sección castelá como da galega, que permitiu xustificar, en boa medida, os criterios de presentación gráfica incluídos no capítulo VIII (pp. 1299-1372). Por último, preséntase a transcrición paleográfica do texto e das notas marxinais (capítulo VII, CDrom pp. 645-1295) e a edición crítica e anotada da obra (capítulo VIII, pp.  1375-1923), acompañadas dunha reprodución fotográfica íntegra do manuscrito (CDrom)

A reflexión sobre a situación actual da lingua galega convértese nun detonante impulsivo para indagar, desde a especulación, sobre o seu futuro. Por iso, neste volume proponse pór a proba a imaxinación respecto ao futuro do idioma propio de Galicia na metade do século xxi. Para tal fin, o sociolingüista e profesor da Universidade de Vigo Fernando Ramallo interpelou un grupo de persoas, todas elas suxeitos con experiencia, traballo e ideoloxías arredor da lingua galega, en diferentes sectores, desde perspectivas diferentes e, ás veces, diverxentes, para que avanzasen a súa visión sobre a situación social do idioma no 2050. Polas condicións económicas, políticas, sociais e tecnolóxicas nas que nos atopamos na actualidade, os case trinta anos que temos por diante están chamados a ser un momento crucial para o noso idioma, ben para o seu fortalecemento, ben para a súa ritualización. Con esta compilación, queremos contribuír ao debate sobre o futuro (desde o presente) do idioma galego e trazar as liñas do horizontal social e lingüístico que nos leven a facer dos desexos unha realidade.

Este traballo está eskrito empregando unha ortografía fonetizista e, xa ke logo, aberá kousas ke poidan cama-la atenzión. Se eskollemos este sistema ortográfiko é por
dous motibos: o primeiro, porke é un bo xeito de simplifikar a nosa grafía e ekonomizar eses grafemas, ebitando akeles grafemas ke komplikan a aprendizaxe e limitan a ortografía ás klases máis elitistas; o segundo, para demostrar ke é perfektamente bálido para eskribir e ke a súa aprendizaxe non prezisa dun esforzo eszesibo.
Baseándonos no kriterio da korrespondenzia fonolóxika e de ke a lingua eskrita non ten ke ser un atranko para os falantes, e si un medio ó alkanze de tódolos falantes, intentaremos mante-la koerenzia ortográfika e faborezer o uso deste nobo sistema ortográfiko.

El artículo propone un análisis desapasionado de los discursos elaborados desde el galleguismo y el asturianismo en torno a la caracterización de la variedad romance que se habla en el occidente de Asturias, entre los ríos Eo y Navia, a fin de mostrar los mecanismos de elaboración mítica que condicionan la comprensión de una realidad lingüística muy compleja.

The purpose of this paper is to provide a dispassionate analysis of discourses developed by Galicianism and Asturianism on the characterization of the Romance variety spoken in western Asturias, between rivers Navia and Eo, with the aim of uncovering the mechanisms of mythical elaboration that determine the comprehension of a very complex linguistic situation.

"Este traballo estuda o vocabulario galego-español, de máis de 1300 entradas, presente nun manual escolar de grao medio deseñado polo pedagogo mallorquino Miquel Porcel para as terras pontevedresas e imprentado no ano 1934. Atopamos obras similares para outros niveis educativos e para outras zonas do Estado con lingua propia, incluso baixo a ditadura franquista; faise neste traballo unha breve comparación con algún deles, centrándose nos campos semánticos tratados e a extensión. O noso estudo ofrece tamén unha edición deste vocabulario, reparando os numerosos erros de lectura e impresión que presenta o texto e realizando un comentario dos principais aspectos que se consideran de interese, deténdose especialmente na cuestión da fonte utilizada polo redactor desta obra. // This article studies the Galician-Spanish vocabulary, that contains more than 1300
entries, present in a middle level textbook that was designed for the Galician territory by Majorcan educationalist Miquel Porcel and was published in 1934. It’s possible to find similar books conceived for another Spanish territories with their own language, even under Franco’s dictatorship; our work includes a short comparison with some of this kind of books, focusing at semantic fields and number of words. This study also presents an edition of the aforementioned vocabulary which corrects plenty of misprints and read mistakes; there is also an analysis of the considered most important questions, devoting special attention to the source used by the vocabulary’s author."

Este artigo presenta unha revisión selectiva da produción científica das últimas catro décadas sobre a variación lingüística do galego moderno. Como obra de referencia de partida tómase a publicación do Atlas Lingüístico Galego, pola relevancia especial que tivo no desenvolvemento e coñecemento dos estudos sobre o galego, tanto na academia galega como na comunidade científica internacional. A presentación das investigacións organízase en tres eixes fundamentais: os estudos de dialectoloxía e xeografía lingüística, as investigacións en sociolingüística variacionista e os traballos sobre o contacto de linguas. A intención dos autores é ofrecer unha panorámica xeral que permita coñecer as liñas de investigación fundamentais e as achegas que maior repercusión tiveron no período analizado.

A Fala is the name of an Ibero-Romance language of the
Galician-Portuguese branch located in Sierra de Gata
(Cáceres, Extremadura). It has three dialects: Valverdeiru,
Lagarteiru and Mañegu. There are not many descriptive
studies of the language. Our goal is to determine
the intonation of A Fala and its varieties, specifically the
most frequent nuclear contours in declaratives, yes-no
questions and wh-questions. We recorded 12 speakers
in semi-spontaneous and read speech, and analyzed
the main intonational contours using Autosegmental-
Metrical Theory. The results show a preference for
specific nuclear contours in the three sentence types,
(L+)H* L%. There are differences between semi-spontaneous
and read speech related to the latter’s formal
character. In read speech, speakers present nuclear
contours similar to those found in Central Spanish, their
language of education. Pending a detailed comparison
with Spanish, Galician and Portuguese, it appears that
there are two intonation groups among the Fala dialects:
the Valverdeiru variety displays nuclear contours
that are closer to those of Central Spanish, while those
found in Lagarteiru and Mañegu are more similar to the
Galician-Portuguese type.

É conhecida a figura dos galegos no folclore luso-brasileiro. A língua através de suas diversas expressões reflete a Galícia e seus habitantes na memória coletiva dos luso-brasileiros, mesmo que de maneira opaca. O objetivo deste estudo é descrever o uso da alcunha galego no português falado no Estado de Santa Catarina - SC, no sul do Brasil. As perspectivas da onomástica e da geolinguística delineiam as bases teóricas dessa investigação. Por meio dos dados levantados e disponibilizados pelo Atlas Linguístico-Etnográfico da Região Sul do Brasil - ALERS, foi possível analisar a pergunta “pessoa que tem cabelos loiros e tez clara, dizemos que é?” (Questionário 3.3.3 - ALERS). O levantamento lexicográfico dessa forma lexical revelou inicialmente uma diversidade de conteúdos semânticos tanto na Península Ibérica quanto na România Nova. O uso de galego em SC permeia duas importantes áreas geográficas de assentamento luso: a primeira no litoral, conhecida como zona açoriano-catarinense, marcada pela influência da imigração açoriana e a segunda historicamente descrita como rota de passagem de tropeiros e de influência paulista. Encravadas entre essas duas áreas estão as regiões coloniais, majoritariamente, italianas, alemãs e eslavas, para onde o uso da forma galego foi difundido. A acepção “pessoa de cabelos loiros” foi a de maior frequência. A hipótese é que sua origem seja resultado das diferenças fisionômicas entre as regiões sul e norte de Portugal. A carga semântica também poderia ser reflexo da situação dos galegos da Galiza em status de minoria e diáspora em Portugal, considerando-se os seus traços físicos como motivação denominativa.

En este artículo estudiamos la residual apócope extrema de los textos gallegos medievales en el contexto del tratamiento dado en esta lengua a las vocales átonas en posición final de palabra. En la senda abierta por García de Diego en 1909, luego ampliada por trabajos publicados en la década de 1980, se ha venido diciendo hasta ahora que la llamada “apócope extrema” fue un fenómeno raro en la lengua gallega medieval, con la excepción de la que presuntamente aparecería en determinados textos, casi todos traducciones de obras en prosa del siglo xiv. Con el exhaustivo escrutinio que de estos casos hacemos en nuestro trabajo queremos demostrar que estas reservas son injustificadas y
que se puede afirmar, ya sin restricciones, que el gallego medieval fue una lengua que
vivió casi por completo ajena a esta innovación lingüística.
---
In this paper, we study the residual “extreme apocope” in medieval Galician texts in
the context of the development of unstressed vowels in word-final position in this language.
Following the line of thought initiated by García de Diego in 1909, later developed
in works published in the 1980’s, it has consistently been said that the so called
“extreme apocope” was a rare phenomenon in Medieval Galician, with the exception of
the type that supposedly appeared in certain texts, most of them translations of prose
works of the 14th century. Through the exhaustive scrutiny that these cases have been
subjected to in our work, we wish to show that this reservation is not justified and that it
can be stated beyond any doubt that Medieval Galician was almost completely unaffected
by this linguistic innovation.

Este traballo trata diferentes aspectos relacionados coa análise contrastiva de léxico galego e portugués. Desde a perspectiva metodolóxica, examínanse as potencialidades e insuficiencias dalgunhas fontes empregadas neste tipo de aproximacións e preséntase unha nova ferramenta: O Tesouro do Léxico Patrimonial Galego e Portugués. Finalmente, ofrécense diferentes exemplos que amosan diversos modelos de distribución lexical en Galicia e Portugal e coméntanse os primeiros pasos dunha iniciativa de Cartografía Lingüística de Galicia e Portugal.

O Instituto da Lingua Galega (ILG) é un centro de estudos lingüísticos da Universidade de Santiago de Compostela. O seu rango de actividades é largo, e inclúe, entre outras, a análise diacrónica e sincrónica do idioma galego, a realización de programas de doutoramento e posgrao, o asesoramento técnico a persoas cunha relación profesional coa lingua (ensino, administración, medios de comunicación) e a organización de reunións científicas sobre o galego. A primeira parte da exposición abrangue desde os momentos previos á creación do ILG ata o ano 1983. Os estudos sobre a lingua dialectal, a fundamentación do modelo ortográfico e os cursos de formación para mestres forman parte dunha época en que o urxente era a estandarización do galego. A segunda etapa abrangue desde o ano da oficialización da ortografía estándar (1982) ata a segunda revisión desta normativa (2003). Progresos significativos no camiño da estandarización e nos campos dialectolóxico, gramatical e lexicográfico conviven co debate ortográfico nuns anos en que muda o mapa da filoloxía galega, coa creación das universidades da Coruña e Vigo e o Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. A terceira parte repasa o percorrido do Instituto no novo milenio. Nela destacan os avances en áreas  como a prosodia, a variación e o cambio lingüístico, a dixitalización de fondos e recursos, a divulgación internacional do galego e a consolidación de proxectos interuniversitarios de investigación en rede.

Conclusións do Foro de debate sobre a Carta Europea para as Linguas Rexionais ou Minoritarias no Estado Español. O evento tivo lugar en Santiago de Compostela, os días 29 e 30 de xuño de 2017, organizado polo Consello da Cultura Galega en colaboración co Consello de Europa.

"Este artigo examina, nunha perspectiva contrastiva, as denominacións existentes para catro conceptos do campo semántico da gandaría nas redes do Atlas Lingüístico Galego (alga) e do Atlas Linguístico-Etnográfico de Portugal e da Galiza (alepg), co obxectivo de determinar a presenza de áreas lexicais comúns a Galicia e Portugal e analizar a súa distribución, prestando especial atención ó papel da fronteira política na circulación das palabras. En total, obtéñense 1602 respostas, que se poden agrupar en 167 procedementos designativos distintos, dos cales apenas 30 están presentes nos dous territorios. Porén, de termos en conta a vitalidade dos citados procedementos, constatamos que o 78% das 880 respostas galegas tiña un equivalente en Portugal, mentres que o 56% das 722 respostas portuguesas estaban tamén en territorio galego. Os nove mapas dispoñibles no artigo amosan a diversidade de tipos de área dialectal: existen tanto designacións presentes nun territorio continuo en Galicia e Portugal coma áreas que deteñen a súa expansión na zona de fronteira. // This article examines, employing a contrastive perspective, the existent denominations
for four concepts from the semantic field of the cattle within the Atlas Lingüístico Galego (alga) and the Atlas Linguístico-Etnográfico de Portugal e da Galiza (alepg). Its objective is to determine the existence of lexical areas common to Galicia and Portugal and to analyze their distribution, paying special attention at the role the political frontier plays in the circulation of words. In total, 1602 answers can be found, and they can be grouped in 167 different designative procedures, from which only 30 are present in both territories. However, if we consider the vitality of the aforementioned procedures, we note that 78% of the 880 answers from Galicia had an equivalent in Portugal, while 56% of the 722 Portuguese answers were also present in the Galician territory. The nine maps available in this article show the diversity of the types of dialectal areas: there are designations present in a continuous territory in Galicia and in Portugal, as well as areas that detain their extension in the border zone."

Este artigo pretende discutir elementos de convergência entre o galego e o português brasileiro a partir de alguns exemplos colhidos no léxico. O ponto de encontro entre estas duas culturas se dá no norte de Portugal, precisamente na região entre o Douro e o Minho: que guarda características do ponto de vista histórico-linguístico com a Galiza; no caso do Brasil se dá pelo contato linguístico, motivado pela emigração dos portugueses do Norte. Para corroborar esta convergência, vamos nos valer de dados históricos de uma região, Minas Gerais, que recebeu um contingente significativo de emigrantes provenientes do Douro e Minho entre os séculos XVIII e XIX. Os dados linguísticos serão colhidos no Esboço de um atlas linguístico de Minas Gerais (1977), em um estudo realizado por Paz-Andrade (1983) sobre o léxico em Guimarães Rosa e a título de comparação no Atlas linguístico Galego. Os dicionários nas respectivas línguas como também do português europeu também serão consultados. Dessa forma, poderemos analisar a inserção desses vocábulos em nível de registro nas sociedades em estudo.

Este artigo apresenta o tema, análises prévias e resultados parciais de uma pesquisa doutoral sobre o desenvolvimento diacrônico das construções: Pseudo-Clivada Invertida, Ser Que, Pseudo-Clivada Extraposta e Clivada Canônica no galego, entre os séculos XIII e XX. Tratarei aqui dos dados e análises parciais de apenas duas construções: Pseudo-Clivada Invertida e Ser Que, atestadas no século XIII, XIV e XV, uma vez que a pesquisa não está concluída. O trabalho, desenvolvido em parte no Programa de Pós-Graduação em Linguística da UFRJ, Brasil, e no Instituto da Lingua Galega da USC, Espanha, é desenvolvido sob o modelo de Construcionalização e Mudança Construcional em uma perspectiva teórica da Gramática de Construções Baseada no Uso. Intenciono desenvolver um quadro histórico que analize as possíveis heranças genéticas entre essas construções, e auxiliar também no estudo histórico do tema em português.