Rossiyada Prezident Vladimir Putin farmoniga ko'ra, Ukrainaga urushga borishga rozi bo'lgan shartnoma asosidagi askarlarga federal byudjetdan beriladigan bir martalik to'lovlar ikki baravar ko'paytirildi.
Ilgari Mudofaa vazirligi bilan shartnoma imzolagan rossiyaliklar va chet elliklar uchun minimal bir martalik to'lov 195 ming rublni tashkil etgan edi. Endi bu summa 400 ming rublga tenglashtirildi. Bu to'lovga 1-avgustdan boshlab joriy yil oxirigacha Mudofaa vazirligi bilan shartnoma imzolaganlar ega bo’ladi.
Bundan tashqari, farmonga muvofiq, Rossiya mintaqalari rahbarlari shartnomadagi askarlarga kamida yana 400 ming rubl to‘laydi.
Aslida esa to’lovlar rasmiy e'lon qilingan to‘lov miqdorlaridan ancha oshib ketdi. “Novaya gazeta. Yevropa” nashrining hisob-kitoblariga ko‘ra, ikki yil ichida shartnomadagi askarlarga beriladigan o‘rtacha mukofot miqdori 15 baravar oshgan. Moskva hukumati 23-iyuldan boshlab rekord darajada (hozircha) 1,9 million rubl miqdorini belgiladi. Tataristonda (1,5 million rubl), boshqa mintaqalarda ham to’lov miqdori bundan kam emas.
Ammo shunday mablag'lar evaziga ham, Ukraina Qurolli kuchlari pozitsiyalariga qarshi “asosiy hujumlarida” qatnashishni xohlovchilarni yollash qiyinchilik bilan davom etmoqda. Britaniya razvedka xizmati ma'lumotlariga ko'ra, bu yil 400 ming shartnoma askarini yollash maqsad qilingan. Mudofaa vazirligi ma'lumotlariga ko'ra, iyul oyi holatiga ko'ra, 190 mingga yaqin rossiyalik departament bilan shartnoma imzolagan.
Kontraktchilarni moliyaviy rag'batlantirish Rossiya armiyasining Ukrainada katta yo'qotishlari fonida amalga oshirilmoqda. G'arb razvedka xizmatlari ma'lumotlariga ko'ra, bu yo'qotishlar halok bo'lgan va yaralanganlar bilan birga hisoblaganda yarim million kishidan oshgan.
Pragadagi Karlov universitetining ijtimoiy fanlar fakulteti o‘qituvchisi Dmitriy Dubrovskiy “Rossiya hukumati bugungi kunda odamlarni faqat pul bilangina urushga jalb qilishi mumkin”, deydi. Uning fikricha, Kremlning boshqa chorasi qolmagan.
“Bu yerda propaganda ojiz, — deya qo‘shimcha qildi u “Amerika Ovozi”ning Rus xizmati uchun bergan izohida. — Amalda ko‘rganimizdek, yuqori lavozimdagi shaxslar o‘z farzandlarini frontga jo‘natib, shaxsiy namuna ko‘rsatishga tayyor emaslar. Muammoni hal qilish uchun qolgan yo‘l - pulni “yomg‘ir kabi yog‘dirish” va buning uchun bosma mashinani to‘liq ishga tushirishdir”.
“Armiyaga chaqirilganda bir martalik to'lovlarning doimiy o'sishi ishga qabul qilishdagi qiyinchiliklardan aniq dalolat beradi, - deb davom etdi Dmitriy Dubrovskiy: - Rasmiylar frontda yo'qotishlar katta ekanligini hisobga olib, shartnoma bo'yicha askarlarning doimiy oqimini yo'lga qo'yishlari kerak. O'ylaymanki, bunga rus armiyasi tomonidan hujum paytida qo'llanilgan usullar ta'sir ko'rsatdi - boshqacha qilib aytganda, “yoppasiga hujumlar”. Hukumatda boshqa toifadagi odamlarga, masalan, nafaqaxo’rlarga nisbatan, yollanma askarlar uchun mablag’ osonlik bilan topilmoqda. Bu hozirgi hokimiyatning mohiyati va uning ustuvorliklarini yaqqol ko'rsatib beradi”.
Shuningdek, sotsiologning fikriga ko'ra, hozirgi vaziyat yangi safarbarlik to'lqinini keltirib chiqarmaydi:
“Putin bunday qadamning muqarrar oqibatlarini tushunib, undan har tomonlama qochishga harakat qilmoqda (birinchi “qisman” safarbarlik buni yaxshi namoyish etdi). Asosiy e'tibor moliyaviy rag'batlantirishga qaratilgan. Bu shuningdek, tajovuz boshida “vatanini ukrainalik natsistlardan himoya qilishga” tayyor bo‘lgan “vatanparvarlar” tugab qolganidan dalolat beradi. Shuning uchun vaqt o'tgani sayin, armiya uchun nisbatan maqbul darajadagi “qurbonlar” oqimini ta'minlash uchun to'lovlarni yanada oshirishga to'g'ri keladi”.
“Pul uchun kurashishga tayyor odamlarning bu oqimi tez orada tugaydimi yoki yo'qmi, bu ham hali aniqmas”, - deya xulosa qildi Dmitriy Dubrovskiy.
Rossiya rahbariyati vakillari yangi safarbarlik rejalashtirilmaganini aytib, buning sababini qurolli kuchlarga yetarli miqdorda shartnomachilar jalb qilinayotgani bilan izohlamoqda. Shu bilan birga, armiyaga ommaviy ravishda mahbuslar va chet el fuqarolari yollanmoqda.
“Kreml yaqin vaqt ichida safarbarlik o'tkazishni istamayapti, bu qarorni imkon qadar uzoqqa surishga harakat qilmoqda”, - dedi siyosatshunos Fedor Krasheninnikov “Amerika Ovozi”ga bergan izohida. Uning fikricha, kontraktchilarga to‘lovlarning navbatdagi oshirilishi hozircha bunga imkon beradi.
“Menimcha, Kremlning butun umidi Ukrainadagi vaziyat qanday bo‘lmasin, ularning foydasiga o‘zgarib, Kiyev tinchlik muzokaralariga rozi bo‘lishidan”, — deya tushuntirdi u. — “Har qanday holatda ham, ular hozir safarbarlik o'tkazishni qat'iyan xohlamayapti va buning oldini olish uchun qo‘llaridan kelgancha harakat qilishmoqda. Albatta, hukumatning harakatlari frontdagi Rossiya qo‘shinlarining katta yo‘qotishlari bilan bog‘liq. Doimiy yo‘qotishlarni doimiy ravishda to‘ldirib borish kerak, lekin buni qilish tobora qiyinlashmoqda”.
Fedor Krasheninnikovning ta'kidlashicha, “vatanparvar ko'ngillilar”ning oqimi agar u bo'lgan bo'lsa, 2022-yilda tugagan.
“Urushning boshlanishidanoq hukumat shartnoma asosidagi askarlarga tayangan. Masala faqat to’lanadigan mablag’ning qiymatiga bog‘liq edi. Dastlab frontga bir-ikki yuz ming rubl uchun faqat yaxshi ish topa olmaganlar yoki hayotda qiyin ahvolda qolgan odamlar borgan edi. To’lov miqdorining ikki million rublga oshgani, hozirda avval o’zlarini o‘lim xavfiga duchor qilishga tayyor bo‘lmagan, ammo katta pul evaziga bunga tayyor yangi aholi qatlamlari paydo bo‘lganidan dalolat. Bunday pul evaziga haqiqatan ham ko‘plab muammolarni hal qilish mumkin — masalan, kreditlarni to‘lash yoki viloyatdagi shaharda oddiy bir kvartira sotib olish mumkin. Hukumat bu vaziyatdan ochiqdan-ochiq foydalanmoqda”.
“Bu cheksiz jarayon emas, ammo hozircha u Kremlga dolzarb vazifalarni hal qilishga imkon beryapti”, - deydi siyosatshunos.
Ayni paytda, ommaviy axborot vositalarining xabarlariga ko'ra, Davlat Dumasi ko'p bolali otalar uchun safarbarlikni kechiktirish to'g'risidagi qonun loyihasini rad etdi. Deputatlarning bunday qaroriga, jumladan, “kadrlar zaxirasining qisqarishi” xavfi sabab bo‘lgan. Dumada bo‘lib o‘tgan bahslar davomida kommunistlar fraksiyasi vakilasi tomonidan keltirilgan statistika ma'lumotlariga ko'ra, Ukrainadagi urushga allaqachon mingdan ortiq ko‘p bolali otalar va nogiron farzandlari bor oila boshliqlari safarbar etilgan.
