«پیامی برای اسرائیل؟»؛ چرا روسیه در بلندی‌های جولان پست‌های دیدبانی جدید می‌سازد؟

خبرگزاری دولتی روسیه گزارش داده است که نیروهای پلیس نظامی آن کشور، که در سوریه مستقر هستند، یک پست دیدبانی جدید در مرزهای منطقه اشغالی جولان برپا کرده‌اند.

این سومین پست دیدبانی نیروهای روسی است که از ابتدای سال ۲۰۲۴ میلادی در این منطقه مورد مناقشه سوریه و اسرائیل تاسیس می‌شود.

دیده‌بان حقوق بشر سوریه مستقر در بریتانیا گزارش داده است که تعداد پست‌های نظارت و دیدبانی نیروهای روسیه در مرزهای جولان به ۱۲ پست رسیده است.

خبرگزاری تاس روز اول آوریل (۱۳ فروردین) گزارش داد که سرلشکر یوری پوپوف، معاون ریاست «مرکز روسی برای آشتی طرف‌های متخاصم در سوریه»، راه‌اندازی پاسگاه جدید را بخشی از تلاش‌های روسیه برای «نظارت بر وضعیت خط مرزی براوو در منطقه حائل نیروهای سوریه و اسرائیل» توصیف کرده است.

خط مرزی براوو در بخش شرقی منطقه حائل دو طرف و محل استقرار نیروهای صلح‌بان سازمان ملل در بلندی‌های جولان واقع شده و خطی است که نیروهای نظامی سوریه نمی‌توانند از آن جلوتر بروند. اسرائیل بلندی‌های جولان در جنوب غرب سوریه را، که منطقه‌ای استراتژیک محسوب می‌شود، بعد از جنگ شش روزه سال ۱۹۶۷ به اشغال خود درآورد.

فرمانده گردان پلیس نظامی روسیه با تایید برپایی پست دیدبانی جدید در مرزهای جولان به خبرگزاری اسپوتنیک گفت که علاوه بر افسران روسیه، نمایندگان وزارت دفاع سوریه هم در مراسم افتتاح شرکت کرده‌اند.

به گفته سرهنگ سرگئی گورووی «وظیفه نظارت شبانه‌روزی بر آتش‌بس و همچنین کاهش تنش در منطقه» به نیروهای پلیس نظامی سپرده شده است. او گفت ارتش روسیه «از پست‌هایی که در ارتفاعات قرار گرفته‌اند، اقدامات تحریک‌آمیز احتمالی را رصد می‌کند.»

بازگشت بعد از غیبتی طولانی

استقرار پست‌ها و مراکز دیدبانی جدید و حضور نیروهای روسیه در مناطق جنوب سوریه بعد از یک دوره غیبت و کاهش محسوس نیروها، از ماه نوامبر سال ۲۰۲۳ بار دیگر شدت گرفت.

علاوه بر احیای گشت‌های مرزی و پست‌های بازرسی، فرماندهان نظامی در اواسط ماه ژانویه اعلام کردند که نیروی هوافضای روسیه، گشت‌های هوایی در امتداد خط مرزی جولان را از سر گرفته‌اند.

بعد از آغاز جنگ اوکراین در اوایل سال ۲۰۲۲ روسیه بخش بزرگی از نیروهای خود را از سوریه خارج کرد و حضور نظامی خود را در مناطقی از این کشور به حداقل رساند. اکنون به نظر می‌آید که مسکو تصمیم به بازگشت به مناطقی در استان‌های قنیطره و درعا گرفته که پیش از جنگ اوکراین حضور پررنگی در آن داشت.

بعضی رسانه‌های عربی گزارش داده‌اند که عقب‌نشینی روسیه بعد از جنگ اوکراین راه را برای نفوذ شبه‌نظامیان ایرانی در این مناطق باز کرده و باعث شده بود که این نواحی مرتبا هدف حملات هوایی اسرائیل قرار بگیرد.

از آغاز جنگ غزه و درگیری هم‌زمان حزب‌الله با اسرائيل در جنوب لبنان، مرز جنوب سوریه هم شاهد راکت‌پرانی‌هایی به شهرک‌های اسرائیلی در بلندی‌های اشغالی جولان بوده است. اسرائیل هم با آتش توپخانه و حملات هوایی به این حملات پراکنده پاسخ داده و مراکز نظامی ارتش سوریه در درعا و قنیطره را هدف قرار داده است.

بعضی ناظران می‌گویند یکی از اهداف روسیه از استقرار مجدد و تقویت نیروهای خود در مرزهای جولان، دور کردن شبه‌نظامیان وابسته به سپاه پاسداران از این منطقه است تا بهانه‌ای برای پیشروی احتمالی اسرائیل در این مناطق ایجاد نشود.

ایفا کردن نقش ناظر و میانجی برای جلوگیری از بالا رفتن تنش‌ها میان اسرائیل و سوریه، هم‌زمان با جنگ غزه و بالا رفتن التهاب در منطقه از دیگر دلایل احتمالی تشدید و احیای حضور نیروهای روسیه در این مناطق عنوان شده است.

پیام هشداری برای اسرائیل؟

رسانه‌های اسرائیل هم با اشاره به افزایش تنش‌ها میان مسکو و تل‌آویو به این موضوع توجه نشان داده‌اند.

این رسانه‌ها گفته‌اند که تحولات اخیر هم‌زمان با ورود ناوهای روسیه به دریای سرخ در میانه حملات حوثی‌های یمن به کشتی‌های تجاری در تنگه باب‌المندب صورت می‌گیرد و هدف روسیه از این اقدامات سوال‌برانگیز است‌.

گروهی از تحلیلگران می‌گویند استقرار نیروهای روسیه در مرزهای سوریه و اسرائیل، و منطقه بلندی‌های جولان شاید موقعیت مسکو را در صورت بروز هرگونه درگیری وسیع‌تر در منطقه‌ تقویت کند و این امکان را برای روسیه به وجود بیاورد که در این شرایط حساس و شکننده، خود را به عنوان بازیگر کلیدی خاورمیانه مطرح کند.

برخی ناظران هم تحرکات و اقدامات اخیر مسکو در سوریه را پیامی صریح برای اسرائيل تعبیر کرده‌اند. به گفته آنها تنش‌های اخیر میان دو طرف -به ویژه بعد از حمایت ضمنی روسیه از حماس و بیانیه‌های اسرائیل در حمایت از اوکراین- ممکن است در تقویت حضور نیروهای روسیه در مرزهای سوریه با اسرائیل با هدف وارد کردن نوعی «فشار دیپلماتیک» نقش داشته باشد.