«توطئه برای حمله و ارتباط با تبهکاران»؛ حزب‌الله لبنان در برزیل چه می‌کند؟

بازداشت دو برزیلی به اتهام عضویت در جنبش حزب‌الله لبنان و توطئه برای حمله به یهودیان در برزیل، ابعاد تازه‌ای از حضور و فعالیت‌های این گروه شیعه را در داخل برزیل روشن کرده است.

تحقیقات در این زمینه که با همکاری سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل در حال انجام است، نشان می‌دهد که یک گروه دست کم چهار نفره اهدافی را برای حمله در نقاط مختلف برزیل مشخص کرده بودند که شامل سفارت اسرائیل در برازیلیا،‌ پایتخت هم می‌شد. سفارت اسرائیل در تماس بی‌بی‌سی برزیلی از اظهار نظر درباره این موضوع خودداری کرد.

بی‌بی‌سی برزیلی دریافته است که در عملیات دستگیری روز چهارشنبه هشت اکتبر، علاوه بر دولت اسرائیل، همکاری‌هایی با آژانس‌های امنیتی آمریکایی هم صورت گرفته است.

در این عملیات که با نام «تراپیشه» صورت گرفت،‌ پلیس فدرال دو حکم جلب هم علیه دو برزیلی دیگر در دست داشت که خارج از کشور بودند و گفته می‌شود که تبار لبنانی دارند. کارآگاهان پلیس فدرال به بی‌بی‌سی برزیلی گفتند که نام آن دو نفر در فهرست افراد تحت تعقیب اینترپل (پلیس بین‌الملل)‌ قرار دارد.

همچنین منابع دیگری به بی‌بی‌سی برزیلی گفتند توطئه‌هایی که برای حملات هماهنگ به اهداف یهودی در برزیل طراحی شده بود، بعد از آغاز جنگ حماس و اسرائیل در نوار غزه، شدت بیشتری گرفته بود. روز ۷ اکتبر حماس در حمله به جنوب اسرائیل حدود ۱۴۰۰ نفر را کشت.

بعد از آن اسرائیل بمباران بی‌وقفه غزه را آغاز کرد که به گفته وزارت بهداشت و درمان تحت کنترل حماس در غزه، تا الان بیش از ۱۱ هزار کشته به جا گذاشته که بیش از ۴۵۰۰ کودک در میان آنها است.

جنبش حزب‌الله بعد از حمله اسرائیل به بخش‌هایی از جنوب لبنان و در واکنش به حملات فلسطینی‌ها علیه اسرائیل در سال ۱۹۸۲ شکل گرفت.

علاوه بر شاخه نظامی، حزب‌الله یک شاخه سیاسی هم دارد. از سال ۱۹۹۲ این گروه در رای‌گیری‌های مختلف در لبنان نامزد داشته و به تدریج به یک نیروی سیاسی مهم در این کشور تبدیل شده است.

حزب‌الله از زمان شکل‌گیری حمایت کامل جمهوری اسلامی ایران را داشته که دشمن شماره اسرائیل در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود.

ورود حزب‌الله به خاک برزیل به دهه ۱۹۸۰ میلادی برمی‌گردد. در آن زمان جمعیت زیادی از لبنانی‌ها از جنگ داخلی این کشور گریختند و به برزیل مهاجرت کردند. این موضوعی است که خورخه لاسمار، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه کاتولیک پونتیفیکال مینا ژرایس درباره آن توضیح می‌دهد.

«این گروه در فعالیت‌های مذهبی،‌ آموزشی و تجاری به ویژه در میان مسلمانان شیعه نفوذ کردند. بعضی از آنها -عمدتا در منطقه مرزی سه‌جانبه بین برزیل، آرژانتین و پاراگوئه- به رهبران محلی تبدیل شدند.»

آقای لاسمار اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی حدود ۴۶۰ نفر را در بخش برزیلی این منطقه مرزی شناسایی کرده بود که به گفته او با حزب‌الله در ارتباط بودند.

او می‌گوید شاخه نظامی حزب‌الله در سال‌های اخیر با احتیاط و ملاحظه‌ بیشتری در آمریکای جنوبی حضور داشته و به جای اقدامات تروریستی، بیشتر روی فعالیت‌های جنایی تمرکز کرده است، مانند قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان و پولشویی.

آمریکای لاتین یکی از مناطقی است که حزب‌الله برای تامین مالی شاخه نظامی خود انتخاب کرده است. این گزینه بعد از آن جدی شد که تحریم‌های غرب علیه ایران -حامی مالی و متحد اصلی حزب‌الله- جابجایی پول را برای این گروه سخت‌تر کرد.

با وجود این پرفسور لاسمار تاکید می‌کند که تمام اعضای حزب‌الله بخشی از شاخه نظامی این گروه نیستند و علاوه بر این می‌گوید جامعه لبنانی‌های منطقه را هم نباید به عنوان اعضای حزب‌الله تلقی کرد.

بی‌بی‌سی برزیلی با سفارت لبنان در برزیل تماس گرفت تا واکنش آنها را به عملیات اخیر پلیس بپرسد، اما تا زمان انتشار این گزارش پاسخی دریافت نکرده است.

حزب‌الله و مرز سه‌جانبه

از زمان حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ القاعده در آمریکا،‌ مقام‌های ایالات متحده رصد کردن فعالیت‌های گروه‌های اسلام‌گرای تندرو در سرتاسر جهان را به دلیل نگرانی از حملات احتمالی آنها تشدید کردند. در این میان حزب‌الله لبنان یکی از گروه‌هایی است که توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده است. مجموعه‌‌ای از گزارش‌‌های اطلاعاتی در وزارت خارجه و کنگره آمریکا به فعالیت‌های این گروه در منطقه مرزی سه‌جانبه بین برزیل،‌ آرژانتین و پاراگوئه اختصاص یافته است.

سال ۲۰۰۲ وزارت خارجه آمریکا ابتکار «گروه ۳+۱ برای امنیت منطقه مرزی سه جانبه» را راه انداخت که از طریق آن آمریکایی‌ها برای اقدامات ضد تروریستی در مرز برزیل و آرژانتین و پاراگوئه، کمک آموزشی و تامین مالی ارائه می‌دادند. همچنین یافته‌های اطلاعاتی آژانس‌های اطلاعاتی آمریکایی بیش از پیش با شرکای آمریکای لاتین در میان گذاشته می‌شد و مرکز فرماندهی نظامی آمریکا در جنوب هم حضور خود و فعالیت‌های مشترک با نیروهای مسلح سه کشور را افزایش داد. از آن زمان این منطقه و حضور حزب‌الله در آن همواره تحت نظر آمریکایی‌ها بوده است.

سال ۲۰۱۱ این موضوع در جلسه استماع کمیته مبارزه به تروریسم و اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا مطرح شد. در آن زمان جکی اسپیر،‌ نماینده کالیفرنیا ارزیابی مقام‌های آمریکایی از وضعیت حزب‌الله لبنان در منطقه آمریکای لاتین را این گونه بیان کرد:

«این گروه [حزب‌الله] متهم به انجام فعالیت‌های مالی گسترده و غیرقانونی در آمریکای لاتین است،‌ از جمله قاچاق مواد مخدر، جعل پول و قاچاق کالا. منطقه مرزی سه‌جانبه که منطقه‌ای با کنترل‌ ضعیف دولتی میان برزیل، آرژانتین و پاراگوئه است، در مرکز این فعالیت‌ها قرار دارد؛ جایی که نیروهای پلیس محلی در مبارزه با فعالیت‌های چندین سازمان تروریستی و جنایی ناکام بوده‌اند.»

نگرانی از فعالیت‌های حزب‌الله به سال ۱۹۸۳ برمی‌گردد که این گروه به عنوان مسئول مرگبارترین حملات علیه اهداف آمریکایی -قبل از حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱- شناخته شد. حزب‌الله متهم بود که در حمله به سفارت آمریکا و یک پایگاه تفنگداران دریایی آمریکایی در بیروت، پایتخت لبنان، بیش از ۳۰۰ نفر را کشته است. دولت آرژانتین هم حزب‌الله را مسئول بزرگترین حملات در آمریکای لاتین می‌دانست: انفجار سفارت اسرائیل در بوئنوس آیرس در سال ۱۹۹۲ و همین طور انفجار آمیا (انجمن همکاری متقابل اسرائیل و آرژانتین) در سال ۱۹۹۴ که در مجموع بیش از صد کشته به جا گذاشت.

آلیسون آگوست ترپل، مدیر «کمیته میان-آمریکایی مبارزه با تروریسم» در سازمان کشورهای آمریکایی، سال ۲۰۱۹ در مراسم بیست و پنجمین سالگرد انفجار آمیا گفت که حزب‌الله تدارکات مربوط به هر دو حمله را دقیقا در منطقه مرزی سه‌جانبه انجام داده است.

خانم ترپل درباره این منطقه که با آبشارهای زیبای ایگواسو یکی از مراکز گردشگری لوکس هم محسوب می‌شود، گفت: «منطقه مرزی سه‌جانبه مدت‌هاست که به عنوان مرکز فعالیت‌های جنایی شناخته می‌شود: قاچاق سلاح و دارو، قاچاق کالا، جعل پول و اسناد، پولشویی، و آب کردن کالاهای مسروقه.

نزدیکی جغرافیایی سه مرکز شهری در این منطقه -فوز دو ایگواسو در برزیل، سیوداد دل استه در پاراگوئه و پوئرتو ایگواسو در آرژانتین- کار گروه‌های جنایی و تروریستی را تسهیل می‌کند که از ضعف‌سازمان‌های عمومی در این شهرها سود می‌برند.

سال ۲۰۰۶ وزارت دارایی آمریکا اسد احمد برکات، شهروند لبنانی را به عنوان «تروریست بین‌المللی» معرفی کرد و نام او را در کنار برادرانش در فهرست تامین کنندگان مالی حزب‌الله قرار داد. در پرونده برکات، که بخشی از فعالیت‌های تجاری او مسدود شده بود، این تامین مالی در منطقه ایگواسو صورت می‌گرفت.

در آن زمان آدام زوبین، مدیر دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت دارایی آمریکا گفت: «شبکه اسد احمد برکات در منطقه سه‌جانبه مرزی، شریان مالی مهمی برای حزب‌الله در لبنان بود.»

برکات که به او لقب «خزانه‌دار حزب‌الله»‌ داده بودند، سال ۲۰۱۸ به دست پلیس فدرال در فوز دو ایگواسو دستگیر شد. اما به گفته پلیس آرژانتین قبل از آن حدود ۱۰ میلیون دلار در کازینوهای منطقه برای حزب‌الله پولشویی کرده بود. سال ۲۰۲۰ برکات به پاراگوئه مسترد شد تا در آنجا به دلیل جعل هویت محاکمه شود.

این شهروند لبنانی همواره اتهاماتش را رد کرده است. او سال ۲۰۰۲ در مصاحبه‌ای با روزنامه فولیا د سائو پائولو گفته بود که یک «توطئه اقتصادی» برای دستگیری او در جریان بوده و مدعی شده بود که اتهامات علیه او از سوی یک رقیب تجاری و با هدف انتقام‌جویی جعل شده است.

او در آن زمان گفت: «این حرف‌های پوچ [دست داشتن در تروریسم] تنها به مجموعه‌ای از دروغ‌ها اضافه می‌شود که علیه من جعل شده است.»

او گفت که طرفدار حزب‌الله بوده اما افزود که این «جرم نیست».

در سال ۲۰۰۶ وزارت دارایی آمریکا همچنین فاروق عمیری، یک لبنانی-برزیلی را به فهرست تحریم‌هایش افزود و او را این طور توصیف کرد: «هماهنگ‌کننده اعضای حزب‌الله در منطقه… و چهره‌ای مهم در جعل اسناد برزیلی و پارگوئه‌ای در منطقه سه‌جانبه مرزی.»

۱۷ سال بعد، در ماه ژوئن گذشته، دانیل رافکاس،‌ قاضی فدرال آرژانتینی از اینترپل خواست که عمیری را به همراه سه فرد لبنانی‌تبار دیگر تحت تعقیب قرار دهد تا بعد از بازداشت از آنها درباره نقش‌شان در انفجار آمیا بازجویی شود.

به گزارش آسوشیتدپرس رافکاس در متن تصمیم دادگاه نوشت: «درباره این افراد، سوءظن‌های موجهی وجود دارد که آنها همکار یا مامور شاخه نظامی حزب‌الله هستند.» علی حسین عبدالله که او هم شهروندی برزیل را دارد و احتمالا ساکن منطقه سه‌جانبه مرزی است، یکی دیگر از افراد تحت تعقیب در این پرونده است.

بی‌بی‌سی برزیلی واکنش سفارت آمریکا در برزیل و وزارت خارجه آمریکا را درباره دستگیری‌های اخیر جویا شد. هر دو در پاسخ با «تبریک» به پلیس فدرال برزیل به خاطر موفقیت در این عملیات، از ارائه جزئیات درباره دستگیری‌های روز چهارشنبه خودداری کردند، هر چند که بی‌بی‌سی برزیلی دریافته است که ماموران اف‌بی‌آی (پلیس فدرال آمریکا) در جریان این تحقیقات با پلیس فدرال برزیل همکاری کرده‌اند.

وزارت خارجه آمریکا از اظهار نظر درباره سابقه نگرانی‌های این کشور از حضور حزب‌الله در منطقه سه‌جانبه مرزی خودداری کرد. به گفت آقای لاسمار برآوردهای آمریکا نشان می‌دهد که گروه حزب‌الله سالانه تا یک میلیارد دلار در این منطقه درآمد دارد، اما رقم دقیق آن با وجود تحقیقات جامع کماکان نامعلوم است.

سال ۲۰۱۱ جکی اسپیر، عضو مجلس نمایندگان آمریکا درباره تردید ایالات متحده نسبت به ابعاد فعالیت حزب‌الله در منطقه مرزی سه‌جانبه گفت: «با این که می‌دانیم حزب‌الله در آمریکای لاتین درآمد دارد، از دامنه و ابعاد دقیق این فعالیت‌ها خبر نداریم. حزب‌الله از فعالیت‌هایش در آمریکای لاتین -چه قانونی و چه غیرقانونی- چقدر درآمد دارد؟»

تبادل اطلاعات میان پلیس و نیروهای امنیتی

به گفته موساد (سازمان اطلاعات اطلاعات و عملیات ویژه اسرائیل) تبادل اطلاعات میان نیروهای پلیس و سرویس‌های اطلاعاتی درباره فعالیت‌های حزب‌الله در برزیل، منجر به دستگیری برزیلی‌های مظنون به عضویت در حزب‌الله لبنان شده است.

بی‌بی‌سی برزیلی دریافته است که در جریان تحقیقات منجر به دستگیری‌ها آژانس‌های امنیتی آمریکا هم مشارکت داشته‌اند.

دو منبع پلیس به بی‌بی‌سی برزیلی گفتند که این نوع همکاری، روندی معمول و همیشگی است که در بیشتر پرونده‌ها با دخالت بالاترین سطوح پلیس فدرال برزیل و آژانس مدیریت اطلاعات کشور همراه می‌شود، نهادی که مسئول تحقیقات جنایی در پرونده‌های مرتبط با تروریسم و اقدامات اطلاعاتی و ضد اطلاعاتی است.

نمونه‌ای از میزان همکاری‌های پی‌در‌پی این نهادها را می‌توان در گزارش اطلاعاتی سال ۲۰۱۲ دید که بی‌بی‌سی برزیلی به نسخه‌ای از آن دست پیدا کرده است.

روز ۲۸ ماه مه آن سال فرماندهی پلیس فدرال در منطقه «ریو گرانده دو نورته» گزارش داد که اطلاعاتی درباره احتمال یک بمب‌گذاری در برزیل، کلمبیا یا بولیوی دریافت کرده است.

بر اساس آن گزارش سازمان مسئول طراحی این حملات،‌ حزب‌الله لبنان بود، و اطلاعات مربوط به حمله احتمالی از طریق سرویس‌های اطلاعاتی کشورهای آمریکای جنوبی منتقل شده بود.

در بخشی از این گزارش آمده است: «اطلاعاتی که از طریق نهادهای اطلاعاتی آمریکای جنوبی به دست آمده بود نشان می‌داد که واحد ویژه حزب‌الله با همراهی نیروهای ویژه ایران (نیروی قدس سپاه پاسداران) در حال برنامه‌ریزی حملاتی در آمریکای لاتین و به طور مشخص برزیل، کلمبیا و بولیوی بوده‌اند.»

این گزارش به نام دو نفر اشاره می‌کند که مظنون به عضویت در حزب‌الله بودند. اما نام آنها در سندی که به دست بی‌بی‌سی برزیلی رسید، حذف شده بود. بر اساس آن گزارش نام آنها پیش از آن در سیستم افراد تحت تعقیب در برزیل ثبت بوده است.

بی‌بی‌س برزیلی نمی‌تواند دستگیری افرادی را که نام آنها در گزارش آمده بود، تایید کند.

حزب‌الله و قاچاق مواد مخدر

یکی از مواردی که بیش از همه برزیلی‌ها و مقام‌های کشورهای دیگر را از فعالیت‌های حزب‌الله در برزیل و منطقه سه‌جانبه مرزی نگران می‌کند، احتمال ارتباط این گروه با دار و دسته‌های تبهکار و به‌کارگیری شبکه‌های بین‌المللی قاچاق مواد مخدر است.

در گزارش‌های دولت‌ آمریکا هم به چنین احتمالی اشاره شده است.

در برزیل، وجود چنین ارتباطی در جریان تحقیقات درباره یک فرد برزیلی مطرح شد. او به عنوان یک قاچاقچی بین‌المللی مواد مخدر معرفی شد که با «فرماندهی نخست پایتخت»،‌ یکی از بزرگترین سازمان‌های جنایی برزیل، ارتباط داشت. بر اساس تحقیقات پلیس فدرال، او یکی از چهره‌های اصلی سازمان در منطقه مرزی برزیل و پاراگوئه بود. نام او التون لئونل رومینیش دا سیلوا است.

بر اساس اطلاعاتی که در اختیار دادگاه فدرال منطقه ریودوژانیرو قرار گرفته بود، شواهدی در دست بود که نشان می‌داد او با اعضای حزب‌الله در ارتباط است و با همدستانش تدارک یک نقشه فرار را دیده است. او تا سال ۲۰۱۹ در زندان لائرتسیو دا کوستا پلگرینو در ریو دوژانیرو زندانی بود.

بعد از اطلاعاتی که به دست دادگاه فدرال رسید،‌ این دادگاه انتقال او به یک زندان فدرال فوق امنیتی را تایید کرد.

یوژنیو مالاواسی، وکیل التون لئونل رومینیش دا سیلوا، در پاسخ به سوال بی‌بی‌سی برزیلی، ارتباط موکلش با حزب‌الله لبنان را رد کرد.

مالاواسی گفت: «چنین ارتباطی هرگز ثابت نشده است. چنین چیزی اصلا وجود ندارد. هیچ مدرک واقعی برای ارتباط دادن این دو وجود ندارد.»

پروفسور لاسمار می‌گوید تحقیقات پلیس فدرال هم پیوندهایی را بین حزب‌الله و سازمان جنایی «فرماندهی نخست پایتخت» شناسایی کرده است. این ارتباط به طور مشخص به فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق مواد مخدر مربوط می‌شود که حزب‌الله انجام داده است.

او می‌گوید: «شواهد مربوط به این ارتباط در حال افزایش است. یکی از اسناد پلیس فدرال در سال ۲۰۱۴ به شراکت [حزب‌الله] با گروه 'فرماندهی نخست پایتخت' اشاره می‌کند و آمریکا هم همواره چنین ارتباطی را مطرح کرده است.»

لاسمار توضیح می‌دهد که این رابطه به این دلیل برقرار شده که حزب‌الله از چندین مسیر تحت کنترل «فرماندهی نخست پایتخت» از جمله یک گذرگاه در منطقه سه‌جانبه مرزی و همین طور فرودگاه کورولوس برای قاچاق مواد مخدر استفاده می‌کند، و برای این کار باید با شاخه سائوپائولوی فرماندهی در ارتباط باشد.