PvdA wilde Femke Halsema als minister, VVD lag dwars

Dit schrijft de voormalige GroenLinks-leider in haar boek Pluche dat vrijdag verschijnt. Zaterdag verschijnt hierover een interview met Halsema in Volkskrant Magazine.

Halsema vertrok in december 2010 uit de Haagse politiek. Zij was tot najaar 1997 lid van de PvdA maar zij werd in 1998 voor GroenLinks lid van de Tweede Kamer.

Halsema werd twee weken na de verkiezingen op 12 september 2012 gebeld door Lodewijk Asscher. 'Lodewijk Asscher en ik', schrijft Halsema, 'hebben een paar keer koffie gedronken, de laatste keer toen hij twijfelde om vanuit de lokale Amsterdamse politiek de overstap te maken naar Den Haag.'

'Wil je een plek overwegen?'

VVD en PvdA onderhandelden toen over het regeerakkoord van het kabinet Rutte II. Asscher was toen nog wethouder in Amsterdam. Op 5 november 2012 werd hij beëdigd als vice-premier namens de PvdA en minister van Sociale Zaken. Bij het telefoontje valt Asscher met de deur in huis. 'Wil je een plek in het nieuwe kabinet overwegen?' zegt hij zonder aankondiging. Ik schiet in de lach: een slechter moment voor zo'n wonderlijke vraag is er niet te kiezen. 'Binnenlandse Zaken en de nieuwe portefeuille van Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Handel zijn beschikbaar.' Het gaat om een verzoek aan Halsema persoonlijk. Het is niet overdraagbaar aan een andere GroenLinkser. Er worden volgens Asscher geen prominenten van andere partijen benaderd.

Asscher wil zijn aanbod aan Halsema niet toelichten maar laat wel weten dat haar verhaal klopt. Het blijft daarom onduidelijk wat hij beoogde: een - extra- vrouw in het kabinet of via Halsema steun van GroenLinks voor het kabinetsbeleid verwerven. Bij de verkiezingen was GroenLinks weliswaar teruggevallen van tien naar vier zetels maar in de Eerste Kamer, waar VVD en PvdA geen meerderheid hadden, had de partij vijf zetels. Dat zou te weinig zijn voor een meerderheid. Daarvoor was dan bijvoorbeeld D66 nodig maar die partij is tijdens de formatie niet benaderd. Ook PvdA-leider Diederik Samsom bevestigt de versie van Halsema. 'Tijdens de formatie kwam het idee naar boven iemand van buiten de coalitie te vragen voor een ministerschap. Dat zou onze wens om brede samenwerking te zoeken nog eens extra hebben kunnen benadrukken. Uiteindelijk heeft het tot niets geleid, hoe interessant en uitdagend de gedachte ook was', laat Samsom weten.

'Ik dacht: ik ben alleen van waarde als het publiek mij ziet'

'Ik ben nooit een prototypische GroenLinkser geweest. Toch is mijn hart altijd bij GroenLinks blijven liggen. Toen ik al twee jaar uit de politiek was, belde Lodewijk Asscher me. Het was twee weken na de verkiezingen in 2012 en GroenLinks was onder leiding van Jolande Sap naar vier zetels gegaan (van tien zetels in 2010, red.). Asscher vroeg of ik minister van Binnenlandse zaken of minister van Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse handel wilde worden.

Ik dacht gelijk: 'nee', maar zei dat niet direct. Mijn politieke instinct werd meteen weer wakker. Al wilde ik het zelf niet, ik kon op z'n minst onderhandelingsruimte proberen te creëren voor iemand anders van GroenLinks. Vanuit de PvdA was het een briljant plan: door mij GroenLinks-minister te maken, zouden ze verzekerd zijn van de steun van GroenLinks.'

Lees de rest van het magazine-interview met Femke Halsema vanaf zaterdag op de website. (+)

Opluchting vs. teleurstelling

Halsema voelt er niets voor om minister te worden maar zegt niet direct 'nee' tegen Asscher. Wel bedankt ze voor Binnenlandse Zaken. De nieuwe rol van Ontwikkelingssamenwerking spreekt haar ogenschijnlijk wel aan. 'Het biedt de mogelijkheid ontwikkelingssamenwerking te moderniseren, duurzame economische groei te introduceren in combinatie met eerlijkere handel.' Asscher geeft haar 48 uur bedenktijd.

Nog voor die termijn is verstreken, trekt Asscher het aanbod alweer in. 'Er is een nieuw sms-bericht dat uren eerder, om half tien, is binnengekomen. Het is van Lodewijk Asscher: 'Krijg zojuist bericht uit Den Haag dat de VVD je blokkeert, hoop dat het een opluchting voor je is, voor mij is het een teleurstelling.'