Svoboda | Graniru | BBC Russia | Golosameriki | Facebook
Sápmi

Uđđâ anarâškielâ sárnooh, sämitiggevaaljâi anarâš iävtukkâsah já kielâtrauma – taah láá ive 2023 enâmustáá luhhum anarâškielâliih uđđâseh

Taan artikkâlân lep čokkim ive 2023 vittâ enâmustáá luhhum Yle Säämi uđđâs anarâškielân.

Kollaasi eniten luetuista inarinsaamen uutisista.
Kooveest paijeen ive 2023 sämitiggevaaljâi anarâš iävtukkâsah já Benjamin Mattus. Vyelni Säämi máttááttâskuávdáá anarâškielâ uáppeeh, máttáátteijeeh já kielâmiäštáreh. Govva: Vesa Toppari / Yle, Mila Leppälä
Sáárá Seipiharju

1. Enâmustáá kiäsuttii uđđâ anarâškielâ sárnooh

Ive 2023 kesimáánu aalgâst Säämi máttááttâskuávdáást valmâštuvvojii vuot love uđđâ anarâškielâ sárnod. Taat anarâškielâlâš uuđâs lâi kiäsuttâm puoh enâmustáá lohheid taan ive. Uđđâsist anarâškielâ uáppeeh Bianca Benini, Jarmo Pyykkö, Kaisa Tikka-Morottaja, Kari ChanKaisa-Maria Poikela muštâleh maid sij oppii škovliittâs ääigi.

Luuhâmpaje 2022-2023 anarâškielâ uáppeeh muštâleh mondiet sij halijdeh oppâđ kielâ.

2. Lohheid kiäsuttii meid sämitiggevaaljâi anarâš iävtukkâsah

Sämitiggevaaljah lijjii čohčuv 2023 já talle väljejii meid uđđâ jesânijd sämitiigán. Nubben enâmustáá luhhum artikkâlist anarâš iävtukkâsah muštâlii maht sij ovdediččii anarâšâi aašijd sämitiggeest já maggaar ohtâvuotâ sist lii anarâškielân. Puoh anarâš iävtukkâsah väljejuvvojii uđđâ sämitiigán, Inka Musta, Leo Aikio, Anu Avaskari, Aslak Pekkala já Anni Koivisto eidusâš jesânin já Marjaana Aikio värijesânin.

3. Kielâtraumâ kieđâvuššee uuđâs čokkij ennuv lohheid

Kuálmádin enâmustáá luhhum uuđâs muštâlij kielâtraumast. Nuorttâlâš párnáid vuávájum Kielâpiervâlist škoovlân -haahâ ornij ive aalgâst savâstâllâmehidijd kielâtraumast nuorttâlâškielâlâš párnái vaanhimáid. Eehid maŋa uárnejeijeid lâi čielgâs, ete eehid kalga orniđ meid anarâš- já tavesämikielâlij párnái vaanhimáid.

4. Sämipárnái vaijeem perustij lohheid taan ive

Lii lukko šoddâđ Sáámán. Niäljádin enâmustáá luhhum artikkâl muštâl pärniäššiváldálii čielgiittâsâst, mon mield sämipárnááh láá luholiih já vajeh pyereest. Aanaar Menišjäävrist ässee Benjamin Mattus šadda luholâžžân tast ko luándu lii alda.

5. Aanaarlii kištočyeigei Kanada mätki kiäsuttij meid

Majemuš enâmustáá luhhum artikkâl muštâl aanaarlijn viiljâin, Piäkká já Elias Tervaniemist kiäh vuolgijn ive aalgâst čuoigâđ kišto Kanadan arktâlâš tälvikištoid vuossâmuu keerdi.

Keejâ maht Piäkká já Elias Tervaniemi ráhtádâđáin arktisii tälvikištoid.

Ođđasamosat: paketissa on 10 artikkelia

Parvet filbma lea ráhkaduvvon ovttasbargun, mas buot filbmii oassálastit besse váikkuhit bohtosii. Ritni Ráste Pieski neaktá filmmas Piera Niillasa.

Konrad Nielsen lea dolin čoaggán ja čilgen sámegiel sániid. Su sátnegirji leage máŋgasii dehálaš bargoneavvu.

Uuden tutkimuksen mukaan Pohjois-Atlantin merivirtojen romahduksen seurauksena Pohjois-Euroopan lämpötilat saattavat pudota arktisiin lukemiin.