Psiphon nima?

Psiphon dasturi Toronto universitetidagi "Citizen Lab" markazi tomonidan yaratilgan. So’ng u xususiy kompaniyalar qo’liga o’tgan. Hozir uni boshqaruvchi guruh orasida “Amerika Ovozi” mansub Boshqaruvchilar Teleradio Kengashi ham bor.

2004-yil ishga tushgan bu dastur VPNga o’xshash xavfsizlik va shifrlash imkoniyatlarini beradi. U ishlatishga qulay va osonligi bilan ajralib turadi. Tor va PGPdan farqli ravishda, Psiphon HTTPS, SSH+, proksi serverlari kabi turli qurollardan foydalanadi. Shular yordamida foydalanuvchilar onlayn to’siqlarni aylanib o’tishlari mumkin.

Psiphonning dastlabki versiyasi “Ishonch modeli” deb atalgan tushuncha atrofiga qurilgan edi. Foydalanuvchilar bu dasturni internet senzura qilinmaydigan davlatda yashovchi dasturning boshqa foydalanuvchilari yuborgan taklif asosidagina ishlata olgan. Keyingi versiyalarida bu narsa bekor qilinib, uni istalgan odam ishlatish huquqini qo’lga kiritgan.

Psiphon va boshqa unga o’xshagan dasturlar orasidagi yana bir farq shundaki, dasturning hajmi juda kichik. U orqali internetdagi farcha xizmatlardan foydalanish mumkin va kompyuter tekshirilganda ham, undan biror narsa topilmaydi.

Psiphon qanday ishlaydi?

Psiphonning yangi versiyalari chiqqan sari undan foydalanish yanada osonlashmoqda. Uning eng oxirgi nusxasi – Psiphon3 eng yengil dastur hisoblanadi.

U quyidagicha ishlaydi:

Foydalanuvchi kichik dasturni kompyuteriga yoki xotira fleshkasiga ko’chirib oladi. Ushbu fayl ochilganda, ekranda Psiphonni ishga tushirish yoki tushirmaslik haqida eslatma paydo bo’ladi. Dasturning ishlashida bu muhim bosqich. Chunki Psiphon juda kichik fayl bo’lib, to’liq dastur maqomiga ega emasligi bois, u ochilganda Windows uning haqiqiyligini va xavfsizligini tasdiqlovchi kichik guvohnoma taqdim etiladi.

Foydalanuvchi “Run” (Ishga tushir) tugmasini bosgandan so’ng ekranda Psiphon logosi aks etgan kichik oyna va aylanayotgan ko’k rangli ko’rsatkich belgisi ko’rinadi. Har safar ochilganda oynachada internetga ulanish uchun yangilangan serverlar ro’yxati chiqadi. Ular SSH+, SSH yoki VPN asosida ishlashi mumkin.

Shundan so’ng Psiphon o’zining shifrlangan tarmog’iga ulanish uchun tasdiqdan o’tgan serverlardan biriga bog’lanadi. Ulanish davomida ko’k ko’rsatkich aylanishda davom etadi va serverga ulanganda, ko’rsatkich belgisining rangi yashilga o’zgaradi. Shu yashil rang paydo bo’lsa, bundan buyon barcha internet ma’lumotlari Psiphon tarmog’i orqali o’tayotgan bo’ladi. Shu tariqa foydalanuvchilar bloklangan saytlarni muammosiz ochishlari mumkin.

Psiphon menga qanday yordam berishi mumkin?

Psiphon bloklarni aylanib o'tish uchun kuchli qurol va to’liq bo’lmasa ham, ma’lum darajada shaxsiy ma’lumotlar xavfsizligi bilan ham ta’minlaydi. Uning afzalliklaridan biri shundaki, dastur o’zingiz bilan olib yurishingiz mumkin bo’lgan darajada kichik bo’lgani uchun jamoat joylaridagi kompyuterlarda, xususan, internet kafelarda ham undan foydalanishingiz mumkin. Albatta, bunday kompyuterlarda har bir ishni kuzatib turadigan maxsus josuslik dasturlari o’rnatilmagan bo’lsa va ishlatib bo’lganingizdan keyin brauzer tarixini o’chirib tashlasangiz, jamoat joylarida undan foydalanayotganingizni hech kim bilmaydi.

Masalan, agar Facebook sizning davlatingizda bloklangan bo’lsa, siz Psiphon akkounti orqali proksi serverlari tarmog’iga ulanib, asosiy Psihon serveriga bog’lanishingiz mumkin. Unga ulanganingizdan keyin brauzeringizdagi manzil yoziladigan qator tagida aylanayotgan ko’k rangdagi ko’rsatkich belgisi paydo bo’ladi. Uning barcha saytlarni ochishiga kafolat yo’q, ammo taqiqlangan saytlarga kirishni ancha osonlashtiradi.

Ehtimoliy kamchiliklari

Ikkita asosiy kamchiligi bor. Birinchisi, Psiphon faqat Windows va Android tizimlarida ishlash uchun mo’ljallangan. Hozircha u Apple va OS tizimida ishlamaydi.

Ikkinchisi, Psiphon Tor kabi shaxsiy xavfsizlikni to’liq ta’minlaydigan qurol emas.

Psiphon tarmog’i orqali o’tadigan internet ma’lumotlari shifrlansa ham, xohlaganlar sizning kompyuteringiz Psiphon tarmog’iga ulanganini aniqlashlari ehtimoli bor. Bundan tashqari, Psiphon serverlari tashqi traffik tahlillaridan himoya qila olmaydi. Masalan, hukumat kuchli qurollar yordamida foydalanuvchilarning kimligini va server orqali o’tgan shifrlanmagan har qanday ma’lumotni aniqlay olishi mumkin.

Ayrim tahlilchilar Psiphon tarmog’iga g’arazli uchinchi shaxslarning kirib olishi ham mumkinligini aytishadi. Masalan, yashirin bir foydalanuvchi siz va internet serveri o’rtasidagi ma’lumotlar oqimiga kirib olishi mumkin va bu holatda kimdir sizni kuzatayotganini payqashning imkoni yo’q, deydi ular.

Xulosa

Psiphon hukumat bloklagan saytlarni ochishda kuchli va oson qurol hisoblanadi. U ma’lum bir darajada shaxsiy xavfsizlikni ham ta’minlaydi. Dasturni ishlatish juda oson. Xuddi internetda joylashgan dasturga o’xshaydi. Uni onlayn ishlatayotganingizni boshqalar bilishi ehtimoli juda kam. Ammo shaxsiy ma’lumotlarni himoya qilish bo’yicha u to’liq xavfsizlikni bera olmaydi.