Uz poruke podrške žrtvama terorističkog napada u Moskvi, Srbima na Kosovu i ruskoj invaziji na Ukrajinu te banere Vojske Republike Srpske, na tribinama u Bijeljini grupa navijača je proteklog vikenda istaknula baner na kome je stilizovanim slovima pisalo “Espanola”. Ova vojna formacija bori se u Ukrajini, čija vojna obavještajna služba vjeruje da grupu kontrolišu i finansiraju članovi partije predsjednika Ruske Federacije Vladimira Putina, piše Detektor.
Uz baner “Espanole” postavljena je i mapa Teksasa, pored koje je pisalo da navijači podržavaju nezavisnost ove američke države zbog podrške SAD-a nezavisnosti Kosova.
Nogometni savez Bosne i Hercegovine ranije je kažnjavao klubove zbog isticanja političkih poruka, ali su u proteklom periodu ignorisali upite Detektora o neonacističkim znakovima koje su članovi navijačke grupe “Incident” isticali na tribinama u Bijeljini.
Direktor kluba “Radnik” Goran Janjić kaže da ne provjeravaju na ulazu kakve transparente navijači unose i da mu nije poznato da su navijači postavili transparent s imenom vojne formacije.
“Nisam upućen. Ne znam da se desilo tako nešto, ne mogu da komentarišem”, kaže Janjić.
Dodaje da podržavaju patriotske poruke navijača, ali da uvredljive sankcionišu. Odgovornost za istaknutu koreografiju vidi u delegatu Nogometnog saveza, ali ističe da Savez nije imao primjedbe na raniju koreografiju na tribinama. Detektor je otkrio da su navijači ranije isticali simbol lobanje kakvu su koristile nacističke jedinice u Drugom svjetskom ratu.
Nakon smrtonosnog napada u Moskvi, brojne grupe i pojedinci odali su počast ubijenim, a pojedine grupe ovu priliku iskoristile su kako bi još jednom istaknule podršku ruskoj invaziji na Ukrajinu. Na sportskim terenima u BiH i Srbiji ova podrška je dodatno pojačana isticanjem, između ostalih, transparenta “Espanole”, vojne formacije iz Donbasa koja je sastavljena od navijača nekoliko ruskih nogometnih klubova.
U objavi na društvenoj mreži Facebook navijači bijeljinskog Fudbalskog kluba “Radnik” pohvalili su se pobjedom uz fotografije s tribina, na kojima je uz uobičajene banere ove grupe i majice sa slovom “Z” istaknuta i crna zastava s natpisom “Espanola”. Riječ je napisana na identičan način kakav u svom logu koristi vojna formacija koja je, prema vlastitim tvrdnjama, sačinjena od navijača nogometnih klubova iz Rusije. Navode i kako su ostavili postrani međusobne sukobe kako bi “zajedno branili ruski narod”.
Natpis u Bijeljini donekle se razlikuje od zvaničnog loga “Espanole”, koja uz naziv koristi i sliku pištolja, koji su u Bijeljini izostavili.
Prema zvaničnoj stranici “Espanole” na društvenoj mreži Telegram, članovi ove grupe nazivaju sebe “Prvom navijačkom dobrovoljačkom brigadom”, koja se bavi “vojnim fudbalom” kroz ujedinjeni front za Rusiju. Uz ovaj opis naveden je i poziv za saradnju koju je moguće ostvariti kontaktiranjem osobe čije je ime navedeno kao Daniil Maloy.
Ovaj kontakt nije odgovorio na poruku sa upitom koja je njihova veza s navijačima iz Bijeljine i Beograda, te kako gledaju na podršku koju dobijaju sa Zapadnog Balkana.
Osim u Bijeljini, podršku “Espanoli” pružili su i članovi navijačke grupe “Delije” tokom prijateljske utakmice između “Crvene zvezde” i “Zenita” iz Sankt Peterburga. Na fotografijama koje su objavljene na društvenim mrežama, navijači ova dva kluba pripremili su koreografiju sačinjenu od zastava Srbije i Rusije, među kojima je oslikan maskirani vojnik, uz poruku “Braća zauvek”. Nakon toga, na tribinama su bakljama kreirali slova “Z” i “V”, koja su simboli ruske invazije na Ukrajinu i koja označavaju parole ruske vojske u ukrajinskom ratu.
Sve vrijeme na tribini, pored velikog transparenta navijača beogradskog kluba, bila je istaknuta crna zastava sa znakom “Espanole”.
Iz “Espanole” u odgovoru putem društvene mreže VK, ruske verzije Facebooka, kažu da imaju dugogodišnje prijateljstvo s navijačima klubova u Srbiji i drugim zemljama Balkana.
“Zaista cijenimo ovu vrstu podrške, jer nam je jedinstvo bratskih naroda veoma važno”, odgovorili su u poruci.
Na dodatno pitanje da li neko iz BiH ili Srbije ratuje u redovima “Espanole”, kratko su odgovorili kako “ne mogu otkriti takvu informaciju”.
Predstavnici ove ruske vojne formacije često se u svojim objavama na Telegramu poistovjećuju s “Tigrovima”, paravojnom formacijom Željka Ražnatovića Arkana koja još nosi i naziv “Srpska dobrovoljačka garda” i čiji su članovi bili prisutni u Bijeljini na početku rata u BiH.
Ražnatović je ubijen 2000. godine, prije nego mu je u Haagu suđeno za ratne zločine, a pripadnici njegove ratne paravojne jedinice počinili su, prema iskazima svjedoka i preživjelih, zločine koji su uključivali ubistva, silovanja i mučenja tokom sukoba u BiH i Hrvatskoj. Do danas je osuđen samo jedan pripadnik ove jedinice – Boban Arsić, kome se u Hrvatskoj sudilo u odsustvu.
Za zločine koje su, među ostalim paravojnim jedinicama, počinili i Arkanovi “Tigrovi”, posljednjom presudom Haškog tribunala pravosnažno su na po 15 godina zatvora osuđeni Jovica Stanišić i Franko Simatović, bivši rukovodioci Službe državne bezbjednosti (SDB). Oni su proglašeni krivim da su, djelujući kao učesnici udruženog zločinačkog poduhvata, odgovorni za zločine u više općina u BiH i na jednoj lokaciji u Hrvatskoj.
Osim poistovjećivanja sa ovom paravojnom jedinicom iz Srbije, “Espanola” je na svojim društvenim mrežama nekoliko puta promovisala i osobu pod nadimkom “Kosta”, za koju su navodili kako je riječ o bivšem pripadniku Arkanovih “Tigrova”.
“U jednoj od jedinica ‘Espanole’ služi i prosljeđuje svoje bogato ratno iskustvo saborcima i profesionalni vojnik, kodnog naziva ‘Kosta’, direktni učesnik ratova u Jugoslaviji i pripadnik dobrovoljne, paravojne organizacije ‘Srpska dobrovoljačka garda’”, navodi se u jednoj od objava.
Uz “Tigrove” i Ražnatovića, često spominjana osoba u objavama “Espanole” jeste i Dragan Vasiljković, poznatiji kao Kapetan Dragan, ratni vođa paravojne jedinice “Knindže” (Nindže iz Knina).
Vasiljkovića je 2017. hrvatski sud osudio na 13 i po godina zatvora, za zločine nad hrvatskim civilima i ratnim zarobljenicima, a tri godine kasnije pušten je na slobodu i protjeran iz Hrvatske, nakon što je odslužio svoju kaznu.
U novembru 2023. godine Vasiljković se posebnim videom obratio borcima “Espanole”, u kojem ih je nazvao svojom braćom.
“Ovim putem želim da pozdravim sve moje saborce iz odreda ‘Espanola’, da se zahvalim Kosti na svemu onom što je učinio za srpski narod 90-ih i nadam se, ako Bog da, da ćemo imati prilike i uživo da se vidimo. Do tada, želim vam zdravlje i puno ratne sreće”, poručio je Vasiljković tada.
Ovaj video objavljen je i na Telegram stranici “Espanole” i u njemu su se članovi jedinice, okupljeni oko osobe koja sebe naziva Kosta, zahvalili Kapetanu Draganu na podršci. Posebnu zahvalnicu uputio mu je komandant ruske jedinice koji sebe naziva Pitbull.
“Krim je Rusija. Donbas je isto Rusija. Sve će biti Rusija, osim Kosova. Jer Kosovo je Srbija. Rusi i Srbi su braća zauvijek”, poručio je u tom videu Pitbull.
Fondacija “Jamestown” iz Washingtona u svom istraživanju je otkrila da je Pitbull zapravo Mikhail Turkanov, što je navedeno i u objavama nekoliko ruskih medija koji su pisali o ratovanju ove ruske jedinice. Ovaj bivši MMA borac ima tetovaže na kojima je na ramenu i prsima oslikano nekoliko kukastih krstova, najpoznatijeg simbola koji su nacisti koristili tokom holokausta u kojem je ubijeno više od šest miliona Jevreja.
Osim ovog obilježja, na njegovim prsima vidljiva je i tetovaža Crnog sunca, koje se predstavlja kao kukasti krst sa 12 krakova i koje su u nacističkoj Njemačkoj koristile “SS divizije”, zbog čega su neonacisti i drugi supremacisti usvojili ovaj simbol.
Članove “Espanole”, uključujući i Turkanova, početkom decembra 2023. godine odlikovao je zamjenik direktora Ruske obavještajne službe GRU general Vladimir Stepanovič Aleksejev. Video objavljen na društvenim mrežama pokazuje Turkanova i Aleksejeva tokom uručenja priznanja za ratne zasluge, dok su lica ostalih članova “Espanole” prikrivena.
Simbole kakve je moguće vidjeti na tetovažama Turkanova a koje su koristile nacističke jedinice u Drugom svjetskom ratu – i čije je isticanje zabranjeno na utakmicama UEFA-e – promovirali su ranije i navijači “Radnika” iz Bijeljine. Detektor je otkrio identitete članova navijačke grupe sa istetoviranim nacističkim obilježjima.
U svojoj objavi na Telegramu “Espanola” je uz fotografije iz Beograda postavila i fotografiju iz Bijeljine na kojoj je napisano “Moskva”, uz datum terorističkog napada.
“Ako neko osjeća simpatiju prema Moskvi, onda to meni ne smeta. Ako je stavio neki drugi uvredljiv transparent po opštim društvenim normativima, naravno da bi mi smetalo. To što neko iskazuje simpatiju prema nekome, prema Vojsci Republike Srpske, to meni ne može smetati, to neko podrazumijeva pod patriotizmom. Ja podržavam svaku vrstu zdrave emocije”, kaže direktor kluba iz Bijeljine Janjić.
Na baneru navijača u Bijeljini našla se i mapa američke savezne države Teksas, uz natpis kako podržavaju secesiju. Izvještaj američkog Senata iz 2018. godine zaključio je da Rusija širi dezinformacije kojima podgrijava podršku za otcjepljenje Teksasa od SAD-a. Takvi pozivi su sve češći u posljednjih nekoliko mjeseci i u njima se tvrdi da se povećao broja migranata na granicama ove države.
Uz transparent je pisalo: “What goes around comes around” (Sve se vraća, sve se plaća).
U januaru ove godine ukrajinska vojna obavještajna služba objavila je kako vjeruje da su “Espanolu” pod kontrolu stavili članovi Putinove partije Ujedinjena Rusija. U objavi na zvaničnoj stranici se objašnjava da je “Espanola” ranije bila dio Bataljona “Vostok” kao volonterska jedinica sastavljena od ruskih fudbalskih huligana.
“Espanola” regrutuje takozvane navijačke ultrase, ruske radikale svih vrsta, posebno simpatizere nacističke ideologije kao i obične civile, kojima nudi novac.
Navijačka grupa “Incident”, odnosno “Radnikovi” navijači iz Bijeljine, nije odgovorila na upite poslane putem dvije odvojene Facebook stranice.
