22-mart kuni Moskvada sodir etilgan teraktda ayblanayotganlarning vatanidagi qarindoshlari so‘roq qilinayotgani haqida xabarlar bor. 26-mart kuni o'tgan haftadagi hujumga aloqadorlikda gumon qilinib, sakkizinchi shaxs hibsga olingan.
Hammasi bo'lib, kamida 11 kishi tergov ostida. Ularning aksariyati Tojikiston fuqarolari, shuningdek, Qirg'iziston fuqarosi ham bor.
Xurujda o'lganlar soni hozirda 139 kishiga yetgan, 180 dan ortiq kishi yaralangan, ulardan ba'zilarining ahvoli og'ir.
Fojia ketidan Rossiya hukumati muhojirlar oqimi ustidan nazoratni kuchaytirgan.
24-mart, shanba kuni kechqurun Sheremetyevo aeroportiga qo‘ngan Qirg‘iziston fuqarolari bir kundan ortiq ushlab turilgan. Ular o'z mamlakatining Moskvadagi elchixonasiga qilgan telefon qo'ng'iroqlari hech qanday natija bermagan.
Oradan ko‘p o‘tmay Qirg‘iziston Tashqi ishlar vazirligi fuqarolarga zarurat bo‘lmasa, Rossiyaga bormaslikni tavsiya qilgan.
O‘z navbatida, Rossiyadagi tojiklar jamoasi ksenofobik xarakterdagi jinoyatlar ko‘payib borayotganini hisobga olib, vatandoshlarni o‘ta ehtiyotkor bo‘lishga chaqirmoqda.
Kaluga shahrida noma'lum shaxslar Tojikistonning uch fuqarosini kaltaklagan. Ulardan biri kasalxonaga yotqizilgan.
Bundan tashqari, Rossiyaning turli qismlarida mijozlar tojik millatiga mansub taksi haydovchilarining xizmatlaridan ommaviy ravishda voz kechishni boshlagan.
Yekaterinburgdagi savdo markazlarida xavfsizlik kuchlari ijarachilardan O‘zbekiston, Tojikiston, Qirg‘iziston va Turkmanistondan kelgan xodimlar ro‘yxatini taqdim etishni talab qilmoqda, aks holda - jarima.
Politsiya Moskva va boshqa shaharlarda yotoqxonalar va muhojirlar yashaydigan boshqa joylarda reydlar o‘tkazmoqda.
Sharhlovchi Semyon Novoprudskiy fikricha, hukumat razvedka xizmatlarining aybini shu tarzda oqlash va aholini tinchlantirish harakatida.
"Bu chora-tadbirlarning qanday samara berishi hech kimni qiziqtirmaydi", - deydi u.
"Aftidan, oxir oqibat kaltakni mehnat muhojirlari yeydi. Va bu, mehnat bozorida, ayniqsa qurilishda ishchilar yetishmovchiligi kuchaygan paytda yuz bermoqda. Migrantlar Rossiya iqtisodiyotining ayrim tarmoqlari uchun juda muhim. Mamlakat arzon mehnat kuchidan voz kecha olmaydi”.
Rossiya xavfsizlik kuchlari, shuningdek, politsiya, migratsiya xizmati va boshqalar migrantlarni sotib, biznes qiladi, deydi Novoprudskiy, ularni bundan mahrum qilish qiyin bo'ladi.
Markaziy Osiyo davlatlari uchun esa migratsiya oqimi va Rossiyaga qaramlikni qanday kamaytirish haqida o‘ylash vaqti keldi, deydi u.
“Ular uchun bunday qaramlik milliy xavfsizlikka haqiqiy tahdiddir. Lekin Tojikistonning, masalan, bu yerda imkoniyatlari kam va ular hech qanday sharoitda Rossiya bilan munosabatlarni buzmaydi. Tojikistonda Rossiyaning yirik harbiy bazasi joylashgan. Qolaversa, bu davlat Rossiyaga mehnat migratsiyasiga juda bogʻliq va uning yonida Dushanbening eng ashaddiy dushmani boʻlmish Tolibon hukmronlik qilayotgan Afgʻoniston ham bor”.
Novoprudskiy tahlilicha, Rossiyada Markaziy Osiyo respublikalari aholisiga nisbatan davom etayotgan repressiya mintaqada radikalizmning kuchayishiga olib kelishi mumkin va bundan terroristlar foydalanadi.
Tadqiqotchi Boris Dolgin ham shunday fikrda. Migrantlarni nishonga olish oson, ishini eplolmagan maxsus xizmatlarni esa qiyin, deya kinoya qiladi u "Amerika Ovozi" bilan suhbatda.
“Terrorizmning oldini olish va radikal islomiy g'oyalar tarqalishi mumkin bo'lgan jamoalarda ishlash o'rniga ular mehnat muhojirlarini aybdor sifatida tanlamoqda".
Moskva uchun Markaziy Osiyo davlatlari bilan munosabatlarning keskinlashuvining oldini olish muhimroq, deydi Dolgin.
"Chunki, bir tomondan, ular migrant fobiyasiga nisbatan munosabat bildirishi kerak. Ikkinchi tomondan esa Rossiyada millionlab vatandoshlari ishlashda davom etishini ta'minlashi kerak".
