چگونه گروه‌های مرتبط با روسیه به شایعات درباره کیت میدلتون دامن زدند؟

شان کافلن و ماریانا اسپرینگ، خبرنگار امور سلطنتی و گزارشگر اطلاعات جعلی و رسانه‌های اجتماعی بی‌بی‌سی

پژوهشگران امنیتی معتقدند که یک گروه مستقر در روسیه با انتشار اطلاعات جعلی به تئوری‌های توطئه درباره وضعیت سلامت کیت میدلتون، همسر ولیعهد بریتانیا دامن زده‌ است.

قبل از انتشار پیام ویدیویی کیت میدلتون درباره ابتلای او به سرطان، شایعات و گمانه‌زنی‌ها درباره وضعیت سلامت او در فضای مجازی به شکل کم‌سابقه‌ای شدت گرفت و به فشارهای روحی و احساسی بر او و همسرش، ویلیام،‌ ولیعهد بریتانیا اضافه کرد.

اکنون کارشناسان امنیتی با تحلیل اطلاعات و داده‌های شبکه‌های اجتماعی به این نتیجه رسیده‌اند که نشانه‌های شاخصی از یک کارزار هماهنگ برای انتشار اخبار و ادعاهای نادرست و محتوای تفرقه‌افکن -هم در حمایت و هم در انتقاد از کیت میدلتون- وجود داشته است.

پژوهشگران می‌گویند الگوی رفتاری این کمپین با آنچه قبلا از عملکرد گروه‌های روسی پخش‌کننده اطلاعات و اخبار جعلی دیده شده، هم‌خوانی دارد.

کاربران فعال در این کارزار قبلا در زمینه انتشار محتوا در مخالفت با حمایت فرانسه از اوکراین نقش داشته‌اند؛ واقعیتی که جنبه‌ بین‌المللی گسترده‌تری به شایعات مربوط به خاندان سلطنتی بریتانیا می‌دهد.

این شبکه نفوذ خارجی به طور خاص در این حوزه سابقه‌‌دار است و مشخصا بر تلاش برای از بین بردن حمایت خارجی از اوکراین در جنگ روسیه متمرکز بوده است.

بی‌بی‌سی پیشتر درباره کارآگاه‌های آماتور و کاربران واقعی شبکه‌های اجتماعی که شایعات و تئوری‌های توطئه درباره بیماری کیت میدلتون را شروع و پخش کرده بودند، گزارشی منتشر کرده بود.

این ادعاها حتی بدون کمک بات‌ها میلیون‌ها بار دیده شده و لایک خورده، و الگوریتم‌ها بدون دخالت شبکه‌های متشکل از حساب‌های مجازی،‌ این توفان رسانه‌های اجتماعی درباره خاندان سلطنتی را گسترش دادند.

اما مارتین اینس، مدیر موسسه ابتکارات امنیت،‌ جرم و اطلاعات در دانشگاه کاردیف، می‌گوید محققان تیم او تلاش‌های سیستماتیکی برای تقویت و تشدید بیشتر موج شایعات درباره شاهدخت ولز یافته‌اند که همراه با هشتگ‌های مربوط به خاندان سلطنتی، میلیاردها بار در سرتاسر شبکه‌های اجتماعی مختلف هم‌رسان شده است.

پروفسور اینس یک گروه روسی پخش‌کننده اطلاعات نادرست را شناسایی کرده که در این ماجرا نقش داشته‌اند. این گروه یک نهاد دولتی نیست،‌ اما با افرادی ارتباط دارد که آمریکا به تازگی آنها را تحریم کرده چون می‌گوید بخشی از یک «کارزار نفوذ شرور» هستند که اخبار جعلی منتشر می‌کند.

پروفسور اینس می‌گوید: «به نظر می‌آید پیام‌رسانی آنها درباره کیت، در قالب کمپین‌های موجود برای بدنام کردن فرانسه،‌ تبلیغ صحت و سلامت انتخابات روسیه و تخریب وجهه اوکراین به عنوان بخشی از جنگی گسترده‌تر صورت گرفته است.»

او می‌گوید عاملان پخش این شایعات در روسیه به عنوان «فناوران سیاسی» شناخته می‌شوند.

روش کار آنها دمیدن در شعله‌های آنلاین ماجراها و وقایع جاری و تشدید مناقشات و تردیدهایی است که لازم نیست از اول آنها را بسازند بلکه در فضای مجازی وجود دارد. آقای اینس می‌گوید این رویکرد بسیار موثر است و ردیابی عاملان آن سخت‌تر از پیدا کردن کسانی است که از ابتدا شایعات یا اطلاعات جعلی را می‌سازند.

او می‌گوید در این روش، از ادعاهایی که در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته به استفاده می‌شود تا آشفتگی و آشوب بیشتری به آن تزریق شود. در این فضا تشخیص شبکه‌های هماهنگ برای پخش اطلاعات نادرست، از افراد واقعی که تئوری‌های توطئه را هم‌رسان می‌کنند، سخت‌تر می‌شود.

اما داده‌های تحلیلی شبکه‌های اجتماعی که تیم دانشگاه کاردیف آن را بررسی کرده، نشان‌دهنده جهش‌های بسیار شدید در انتشار محتوا، هم‌زمان با هم‌رسان کردن پیام‌ها به شیوه‌ای انجام شده که به باور آنها با سبک کار یک شبکه متشکل از حساب‌های جعلی هم‌خوانی دارد.

دکتر جان روزنبیک ، متخصص اطلاعات جعلی در کینگز کالج لندن می‌گوید دست داشتن روس‌ها در این شیوه از انتشار تئوری‌های توطئه «مستقل از موضوع» صورت می‌گیرد، به این معنا که در واقع موضوع برایشان مهم نیست و می‌تواند هر چیزی باشد که باعث تحریک و افزایش تنش در رسانه‌های اجتماعی شود.

او می‌گوید آنها به شیوه‌ای فرصت‌طلبانه به دنبال «موضوع‌های تفرقه‌انگیز» می‌گردند.

برای درک وسعت ماجرا، در نظر داشته باشید که شبکه اجتماعی تیک‌تاک گفته است که تنها در سه ماه بیش از ۱۸۰ میلیون حساب جعلی را از کار انداخته است.

به گفته پروفسور اینس بسیاری از حساب‌هایی که نظریه‌های توطئه را درباره کیت میدلتون ترویج می‌کردند، تازه ایجاد شده بودند. آنها از یک به اصطلاح حساب «حاکم» تغذیه می‌شدند، و بعد زنجیره‌ای از دیگر حساب‌های جعلی به آنها پاسخ می‌دادند و پیام‌های آنها را هم‌رسان می‌کردند تا کاربران دیگر را وارد کار کنند.

حساب‌های متعددی جملات و عبارت‌های کاملا یکسانی را با سرعت بالا تولید می‌کردند، از جمله این سوال که «چرا رسانه‌های بزرگ می‌خواهند باور کنیم که این دو کیت و ویلیام هستند؟» هر چند که کاربران واقعی هم بعضی از این پست‌ها را به همین صورت روی حساب‌ها و صفحات خود بازنشر کرده‌اند -شیوه‌ای که به آن «کپی‌پاستا» می‌گویند- اما سرنخ‌هایی دیگری وجود دارد که نشان می‌دهد که عمدتا دست یک شبکه هماهنگ‌تر پشت این کار است.

پست دیگری درباره کیت میدلتون هم‌زمان در ۳۶۵ حساب -ظاهرا- متفاوت در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) منتشر شده است. حساب‌های تیک‌تاک جدیدی هم هست که در هفته‌های اخیر درست شده و به نظر می‌رسد هیچ محتوای دیگری به جز شایعات مربوط به خانواده سلطنتی را منتشر نمی‌کند.

پژوهشگران دانشگاه کاردیف یک وبسایت پخش اخبار جعلی مرتبط با روسیه را هم در این میان مورد توجه قرار داده‌اند که مجموعه‌ای از داستان‌سرایی‌های عجیب و غریب درباره کاترین را به زبان انگلیسی و همراه با نشان «راستی‌آزمایی شده» منتشر می‌کند.

کار تا جایی بالا گرفت که سفارت‌خانه‌های بریتانیا در روسیه و اوکراین هفته گذشته مجبور شدند هشداری درباره جعلی بودن شایعات مربوط به مرگ شاه چارلز منتشر کنند.

تشخیص این مسئله که دقیقا چه گروهی مسئول این نوع فعالیت‌های مخرب است، کار دشواری است و نمی‌توان به سادگی شبکه‌ حساب‌هایی را که در این دروغ‌پراکنی‌های نقش دارند به یک گروه،‌ سازمان یا دولت مشخص پیوند داد.

هم‌زمان کاربران مستقل،‌ گروه‌های ذی‌نفع و بازیگران خارجی دیگر هم درباره همین موضوع در شبکه‌های اجتماعی محتوا منتشر می‌کنند، که باعث می‌شوند وضعیت پیچیده‌تر شود.

کارشناسان این حوزه بیش از هر چیز به شاخص‌هایی توجه می‌کنند که یک شبکه‌ خاص را به یک گروه مشخص یا عملیات نفوذ موجود ارتباط می‌دهد. آیا تاکتیک‌های آنها یکسان است؟ آیا وارد شدن آنها به مکالمات شبکه‌های اجتماعی با منافع‌شان سازگار است؟

برای مثال در این مورد یک سرنخ قابل توجه ویدیویی از یک منبع روسی بود که بارها در پست‌های مربوط به کیت ظاهر می‌شد و قبلا معلوم شده بود که این ویدیو کار یک گروه مشخص پخش اطلاعات جعلی است.

به گفته پروفسور اینس همین گروه که در پخش شایعات مربوط به همسر ولیعهد بریتانیا نقش دارد، در فعالیت‌های مجازی مخرب علیه فرانسه هم دست داشته است.

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه که موضعش در مقابل روسیه با گذشت زمان سفت و سخت‌تر شده، با موج سهمگینی از شایعات مخرب شخصی روبرو بوده است.

ویژینوم، سازمان دولتی مقابله با اطلاعات جعلی در فرانسه، درباره شبکه‌های گسترده اخبار و اطلاعات ساختگی هشدار داده که از سوی سایت‌ها و حساب‌های مرتبط با روسیه به فضای مجازی سرازیر می‌شود.

اعضای خانواده سلطنتی در بریتانیا،‌ از جمله شاهزاده ویلیام از زمان آغاز حمله روسیه، به صراحت از اوکراین حمایت کرده‌اند.

هدف از این گونه عملیات و فعالیت‌های نفوذ خارجی، از بین بردن اعتماد عمومی و اختلاف‌افکنی با استفاده از تقویت و تغذیه تئوری‌های توطئه‌ای است که در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد و لازم نیست از اول ساخته شود. همین موضوع کار ردیابی این گروه‌ها را بسیار سخت‌تر می‌کند،‌ چون با ترکیبی از کاربران واقعی که ادعاهای نادرست را آغاز کرده‌اند، و حساب‌های غیرواقعی که آنها را ترویج می‌کنند، روبرو هستیم.

این ادعاها ممکن است از سوی «کارآگاه‌های اینترنتی» که به دنبال پاسخ به سوالات هستند آغاز شود، و بعد از مدتی با دخالت حساب‌های جعلی به توفان‌هایی در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شود.

آنا جورج، پژوهشگر افراط‌گرایی و تئوری‌های توطئه در «موسسه اینترنت آکسفورد» می‌گوید ویژگی گروه‌های جعل اطلاعات مرتبط با روسیه این است که لزوما برایشان مهم نیست که چه روایتی دارد منتشر می‌شود،‌ بلکه آنچه اهمیت دارد ایجاد تردید درباره واقعی بودن یا نبودن اطلاعات است. او می‌گوید: «آنها به دنبال ایجاد فضایی گیج‌کننده هستند که در آن امکان تشخیص منبع معتبر برای مردم وجود نداشته باشد.»

خانم جورج می‌گوید شایعات مربوط به خاندان سلطنتی بریتانیا با سرعتی غیر عادی پخش شد و با سرعتی بیشتر از بسیاری تئوری‌های توطئه دیگر وارد جامعه شد، موضوعی که نشان می‌داد چطور هرگونه اعمال نفوذ خارجی بر عطش بالای کنجکاوی عموم دامن می‌زد.

پروفسور اینس می‌گوید موتورهای محرک اطلاعات جعلی ممکن است با یک پیشنهاد مالی هم فعال شوند. محققان او نقش ترول‌ها (اوباش مجازی) را در این ماجرا شناسایی کردند که به نظر می‌آید در پاکستان هستند و برای پخش این پیام‌ها به کار گرفته شده‌اند.

بعد از پخش ویدیوی کیت درباره ابتلای او به سرطان، به نظر می‌آمد که تغییری در فضای آنلاین به وجود آمده است. با وجود آن که پخش‌کنندگان تئوری‌های توطئه همچنان به ادعاهای بدون سند و مدرک خود ادامه می‌دادند، اما بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی متوجه آسیبی شدند که چنین شایعاتی می‌تواند به کسانی که در مرکز آن هستند وارد کند.

هفته گذشته الگوریتم شبکه اجتماعی ایکس محتوایی را به کاربران پیشنهاد می‌کرد که می‌گفت ویدیوی که کیت میدلتون را در حال خرید نشان می‌داد، تصویر خودش نبوده بلکه بدل او بوده است.

اما لیندا یاکارینو،‌ مدیرعامل ایکس بعد از انتشار پیام ویدیویی کیت درباره بیماری‌اش گفت: «درخواست او برای احترام به فضای خصوصی،‌ حفاظت از فرزندانش و باز کردن فضا برای او، درخواستی معقول است که باید به آن احترام گذاشت.»

وزارت علوم، نوآوری و فناوری بریتانیا هم گفته است که «با اطلاعات جعلی که دموکراسی در بریتانیا را با تهدید روبرو کند، برخورد خواهد کرد.»