داعش در دو سال گذشته در جهان چه کرده است؟

بررسی اعلامیه‌هایی که گروه داعش، موسوم به دولت اسلامی، طی دو سال گذشته صادر کرده است، نشان می‌دهد که حملات این گروه حدود ۵۰ درصد کمتر شده است، اما از نظر کیفی حملات مرگ‌باری با تلفات زیاد در نقاط متفاوت جهان انجام داده است.

نگاهی به بیش از ۲۵۰۰ اعلامیه داعش در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ مقایسه کمی و پراکندگی جغرافیایی حملات و فعالیت‌های این گروه را به‌ دست می‌دهد.

این گروه محتوای پروپاگاندای خود را عمدتا از طریق کانال‌های تلگرام در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهد. اما حجم بسیار گسترده‌ای از تبلیغاتش را از راه مجله‌، پیام صوتی، تصویر و عکس در «دارک‌وب» قرار داده است؛ شبکه‌ای اینترنتی که ردیابی و شناسایی کاربران و افراد در آن تقریباً غیرممکن است.

این محتوای تبلیغاتی به ۲۸ زبان در دسترس است؛ از عربی، انگلیسی، فارسی، پشتو، اردو گرفته تا کردی، فرانسوی و روسی.

در دو سال گذشته این گروه در دست‌کم ۱۷ کشور فعالیت داشته است که شامل حملات مرگ‌بار، گروگان‌گیری، اسارت، کمین، تخریب مراکز و مکان‌های دینی و مذهبی بوده است.

آن‌طور که داعش مدعی شده است، شاخه‌های این گروه تندرو مذهبی در سال ۱۴۰۱ خورشیدی در حدود ۱۵۰۰ حمله انجام داده‌اند.

از فروردین/حمل تا مهر/میزان این سال، در هیچ ماه تعداد حملات داعش کمتر از ۱۰۰ مورد نبوده است. در بالاترین حد، در اردیبهشت/ثور این گروه ۲۵۵ حمله را انجام داده است.

از ماه مهر تعداد حملات کم شده ولی در هیچ مورد از ۵۰ مورد در ماه کمتر نبوده است.

این وضعیت در سال بعد، ۱۴۰۲ هم ادامه داشته، به‌ طوری که در یازده ماه، هیچ‌گاه تعداد حملات بیشتر از ۱۰۰ مورد نبوده است. اما یک استثنا وجود دارد و آن‌هم دی‌ماه است که به یک‌باره آمار حملاتی که داعش در نقاط متفاوت جهان مسئولیت آن‌ها را برعهده گرفت به ۱۷۵ مورد رسید.

در این ماه داعش کارزار تازه‌ای را شروع کرد با عنوان: «وقتلوهم حیث ثقفتموهم»، بخشی از آیه ۱۹۱ سوره بقره با این ترجمه: «و آنان را هر کجا یافتید، به قتل برسانید.»

تنها یک روز پس از اعلام آغاز این کارزار، داعش در ۳۱ اعلامیه، مسئولیت حملاتی را در کشورهایی در افریقا و آسیا برعهده گرفت.به طور کلی داعش پارسال با صدور اعلامیه‌هایی ۹۱۹ مورد حمله را در نقاط متفاوت جهان برعهده گرفته است.

تلفات این حملات با در نظرداشت نوع آن‌ها متفاوت است.

مثلاً در کشورهای افریقایی بیشتر از حمله گروهی به مواضع و اهداف‌شان استفاده می‌کنند.

در ایران، نوع حمله به زیارت شاه‌چراغ اصطلاحاً «انغماسی» بود، ترکیبی از تیراندازی و استفاده از مواد انفجاری.

حمله به کرمان یا حمله اخیر در قندهار انتحاری بود. چیزی که قابل تایید است، این است که داعش مصمم است حملاتش بیشترین تلفات را داشته باشد.

پراکندگی جغرافیایی حملات داعش در جهان

دست‌کم نقاطی در ۱۷ کشور سال گذشته از طرف جنگجویان داعش مورد هدف قرار گرفته است.

در صدر فهرست این کشورها، نیجریه است که در آن‌جا ۳۱۳ مورد حمله انجام شده است. پس از آن سوریه با ۱۶۸، کنگو ۱۰۴ و عراق ۱۰۳ حمله جزو کشورهایی هستند که تعداد حملات بیشتر از ۱۰۰ مورد بوده است.

در منطقه آسیا، یکی از کشورها که شاهد حملات بیشتری بوده، فیلیپین است با ۲۳ حمله، بیشتر از افغانستان که در آن‌جا ۱۸ حمله انجام شده است. در پاکستان تعداد حملات ۴۰ مورد بوده است.

ایران، ترکیه و بلژیک هر کدام شاهد یک حمله بوده‌اند. در باره ایران البته تاهنوز مسئولیت دومین حمله به زیارت‌گاه شاه‌چراغ در شیراز را تاکنون گروهی برعهده نگرفته است.

داعش در بعضی از کشورها علاوه بر جنگ با نیروهای دولتی با شماری دیگر از گروه‌های شبه‌نظامی دیگر هم در جنگ است.

مثلا در فیلیپین علیه نیروهای «جبهه آزادی‌بخش ملی مورو» درگیر است.

در سوریه عمدتا در ولایت الخیر و البرکه علیه نیروهای پی‌ک‌ک می‌جنگند. در مالی علاوه بر جنگ با القاعده با مزدوران واگنر وابسته به روسیه، «جنبش آزادی‌بخش ملی ازواد» هم در جنگ هستند.

شبکه انتقال پول داعش

برای داعش دستیابی به پول از سال ۲۰۱۹، که قلمروز «خلافت اسلامی‌شان» را از دست دادند، خیلی سخت‌تر شده است. ولی با این همه، بعد از خروج آمریکا از افغانستان فعالیت‌شان در حد نسبتا گسترده‌ای ادامه داشته است.

بخشی از شبکه مالی داعش بانکداری غیررسمی است. از ارز دیجیتال مثل کریپتو بیشتر استفاده می‌کنند که این، رهگیری مالی را برای حکومت‌ها سخت‌تر کرده است. در کنار این، با حواله هم بخشی از هزینه‌های جنگجویان خود را تامین می‌کنند.

در عراق و سوریه، داعشی‌ها از راه‌هایی مثلا گروگانگیری افراد در بدل پول، بخشی از هزینه‌های خود را تامین می‌کنند. از نظر ولادیمیر ون ویلخنبرگ، روزنامه‌نگاری که فعالیت‌های داعش را دنبال می‌کند، داعش توان مالی گذشته‌اش را ندارد، اما به این معنا نیست که وضعیت مالی‌اش خراب باشد.