Ziektebriefje voor 1 dag weg, mildere energiefactuur, strengere aanpak langdurig zieken: dit staat in de begroting

Na pittige nachtelijke onderhandelingen heeft premier De Croo dan toch zijn definitief begrotingsakkoord op zak. Twee punten zorgden op het einde van de rit nog even voor onenigheid: de vrijstelling van de sociale bijdragen bij de eerste aanwerving lag moeilijk bij de Franstalige liberalen van MR. Bij de PS bleef de versoepeling rond avondarbeid voor e-commerce nog even wringen. 

Toch is de deal nu definitief afgeklopt. "Het gaat over een zeer breed pakket aan maatregelen", zegt premier Alexander De Croo (Open VLD). Hij heeft het over 100 verschillende beslissingen. "Dit is een bijzonder ambitieus pakket van investeringen, hervormingen en begrotingsmaatregelen die ons uit de covidcrisis en in de relance moeten brengen", vult vicepremier Petra De Sutter (Groen) aan.

Zo zijn de topministers het eens geworden over een besparingsinspanning van 2,4 miljard euro. Het begrotingstekort wordt volgend jaar afgebouwd van 5,4 procent in 2021 naar 3,1 procent in 2022. Dat maakt de regering mogelijk dankzij besparingen bij de federale overheid, een actieplan tegen sociale en fiscale fraude, de effectentaks, hogere accijnzen op tabak en een groot plan om arbeidsongeschiktheid aan te pakken.

De premier en alle zeven vicepremiers hebben de verschillende maatregelen uitvoerig toegelicht tijdens een ellenlange persconferentie, waarbij elke vicepremier de gelegenheid greep om de verwezenlijkingen van zijn/haar partij in het zonnetje te zetten. "Wij pakken taboes aan die al jaren of decennia sluimeren in de Wetstraat", zegt vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open VLD). "Dit is een regering waar partners elkaar iets gunnen."

Binnen dat plan tegen arbeidsongeschiktheid worden dokterbriefjes voor 1 dag afwezigheid door ziekte geschrapt, tot drie keer per jaar. Kmo's krijgen wel een uitzondering op die regeling. Ook komen er sancties rond langdurige ziekte. Zieke werknemers kunnen 2,5 procent van hun uitkering verliezen wanneer ze na 10 weken de vereiste vragenlijst niet willen invullen of wanneer ze niet op de afspraak komen van een werkgelegenheidscoördinator. 

Voor werkgevers met meer dan 50 werknemers is er ook een sanctie wanneer ze bovenmatig veel zieken hebben. De sanctie bedraagt 2,5 procent van de loonmassa gedurende een kwartaal. Ook voor de ziekenfondsen is er een sanctie als ze te weinig mensen aan de slag helpen. Dan wordt er gesneden in de administratieve vergoeding die de overheid hen uitbetaalt. De gewesten krijgen dan weer extra geld van de federale overheid als ze meer zieken naar werk begeleiden.

Vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) kondigt ook verdere hervormingen in de gezondheidszorg aan, onder meer op het vlak van tandzorg en psychiatrie. Daarover wordt nog met de ziekenfondsen overlegd.

De regering zet stevig in op arbeidsmarkthervormingen. Zo wordt het mogelijk om een volledige werkweek van 38 uur op 4 dagen te presteren. Dat was ook vandaag in de praktijk wel al mogelijk, maar de nieuwe regeling zou dat makkelijker en flexibeler maken. De regering gaat daarover wel nog advies vragen bij de sociale partners. 

Er komt ook zogenoemde "interregionale mobiliteit van werklozen", lees: Waalse of Brusselse werklozen zullen worden gestimuleerd om in Vlaanderen aan de slag te gaan. De regio's krijgen ook meer autonomie rond arbeidsmarktbeleid. Minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) kondigt in dat verband een interfederaal platform aan, met steun van de federale regering. Wie langdurig werkloos is geweest en in een knelpuntberoep over de taalgrens gaat werken, zal een deel van zijn werkloosheidsvergoeding kunnen meenemen: maximaal 3 maanden 25 procent.

De regering heeft voorts een plan om knelpuntvacatures aan te pakken. Werknemers krijgen een individueel opleidingsrecht van 5 dagen. Ook zal de ontslagvergoeding worden ingezet voor opleiding. 

Wat het avond- en nachtwerk in de e-commercesector betreft, gaat de regering overleggen met de sociale partners. Het woord 'zondagswerk' is weggehaald uit het definitieve akkoord. Dat overleg met de sociale partners komt er volgens Dermagne de "komende dagen of weken".

Elke werknemer krijgt ook recht op minimum 1 dag opleiding.

De vrijstelling van sociale bijdragen voor de eerste aanwerving blijft bestaan, maar er komt wel een plafond van 4.000 euro bruto per kwartaal. 

Voor de zelfstandigen worden er ook maatregelen genomen. Zo wordt het zwangerschapsverlof gelijkgetrokken met dat van gewone werknemers en wordt het overbruggingsrecht hervormd en vereenvoudigd. Voor startende ondernemingen wordt het investeringsplafond voor een belastingvermindering verminderd. 

Er komen ook anti-fraudemaatregelen om misbruik tegen te gaan. Verder worden ook de salarissen van militairen gevoelig opgetrokken.

Topsporters zoals voetballers zullen meer sociale bijdragen moeten betalen. Dat moet 43 miljoen euro opleveren. Dat is meer dan de 30 miljoen die premier De Croo naar voren schoof, maar minder dan de 100 miljoen euro waar andere partijen op aanstuurden.

Anderzijds is er een akkoord over de afschaffing van de bijzondere socialezekerheidsbijdrage. Die bijdrage werd in de jaren 90 ingevoerd om de kas van de sociale zekerheid mee te helpen financieren, maar woog de laatste jaren vooral op de lagere inkomens. Om dat recht te trekken, wordt die stapsgewijs afgeschaft, wat dus voor mensen met een lager inkomen meer koopkracht moet opleveren. Volgend jaar verminderen die inkomsten al met 300 miljoen.

Op vlak van fiscale maatregelen, valt verder ook op dat buitenlandse kaderleden en expats minder belastingvoordeel zullen krijgen. Ook zal je voor kinderopvang een grotere som kunnen aftrekken van de belastingen. Minnelijke schikkingen zullen ook niet meer als beroepskost kunnen worden ingebracht.

We maken onze fiscaliteit rechtvaardiger, duurzamer en neutraler", zegt vicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V). Ook de komende maanden werkt hij daar verder aan. "Daarbij gaan we een omslag maken naar lagere lasten op arbeid", aldus Van Peteghem.

Waar er niet aan geraakt wordt, is het belastingvoordeel op tweede verblijven. Dat is eigenlijk een anomalie in de wetgeving die het gevolg is van de zesde staatshervorming: wie een lening aangaat voor de aankoop van een tweede verblijf heeft recht op een belastingvoordeel, want tweede verblijven zijn een federale materie gebleven. De gezinswoning zit sinds 2014 echter bij de gewesten, waar Vlaanderen en Brussel de woonbonus hebben afgeschaft. 

Vanaf nu tot 2024 wordt 1 miljard euro geïnvesteerd in duurzame transitie. Een kwart daarvan gaat naar het spoor. De bedoeling is meer reizigers en meer vracht op de trein te krijgen. "Meer treinen betekent minder vrachtwagens en minder vliegtuigen", zegt vicepremier Georges Gilkinet (Ecolo). Hij wil het volume vracht per spoor verdubbeld zien tegen 2030.

Er komt ook een inschepingstaks voor korte vluchten (van minder dan 500 kilometer), om mensen aan te moedigen om een alternatief zoals de trein te kiezen. De subsidiëring van professionele diesel wordt langzaam uitgefaseerd.

Daarnaast wordt geïnvesteerd in de energetische renovatie van de overheidsgebouwen en in meer groene energie. Op telecomvlak wordt geïnvesteerd in een breedbandplan dat iedereen een goede internetverbinding moet bezorgen.

Justitie werkt aan een systeem van 15 detentiehuizen voor maximaal 50 gedetineerden.

Als antwoord op de stijgende energieprijzen zorgt de regering voor de meest kwetsbaren voor een winterkorting bovenop het sociaal tarief. Vanaf 2022 wordt er ook een energienorm ingevoerd, om de energiefactuur in lijn te houden met die van de buurlanden. De federale energieheffingen worden ook omgezet in makkelijker aanpasbare accijnzen, wat de factuur moet verlichten.

Voor wie net niet in aanmerking komt voor het sociaal tarief wordt een fonds voor gas en elektriciteit opgericht, ter waarde van 16 miljoen euro. Dit geld gaat naar de OCMW's. De energiesteun kan daar dan aangevraagd worden.  Voor de energieleveranciers komen er strengere regels voor de voorschotfacturen, zowel voor variabele als vaste contracten.