ករណីជំងឺមហារីកថ្មីៗនឹងកើនឡើង៧៧ភាគរយដែលគិតជាចំនួនមនុស្សមានដល់ជាង៣៥លាននាក់ក្នុងឆ្នាំ២០៥០ ពីចំនួនអ្នកជំងឺមហារីកដែលគេប៉ាន់ស្មានប្រមាណ២០លាននាក់និងអ្នកស្លាប់ដោយជំងឺនេះ៩លាន៧សែននាក់ក្នុងឆ្នាំ២០២២ នេះបើតាមទិន្នន័យថ្មីចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ដោយទីភ្នាក់ងារអន្តរជាតិខាងការស្រាវជ្រាវជំងឺមហារីក (IARC) ដែលជាទីភ្នាក់ងារខាងជំងឺមហារីករបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក។
របាយការណ៍ដែលត្រូវបានចេញផ្សាយនៅមុនទិវាជំងឺមហារីកពិភពលោកនៅថ្ងៃទី៤ ខែកុម្ភៈ បានព្យាករណ៍អំពីកំណើនដ៏ច្រើននៃករណីជំងឺនេះថានឹងកើតមាននៅតំបន់ដែលមានការអភិវឌ្ឍមនុស្សតិចតួច ដែលជាការវាស់វែងកម្រិតនៃការអភិវឌ្ឍខាងសង្គមនិងខាងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសមួយដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ។
លោក Freddie Bray ជានាយកនៃសាខាឃ្លាំមើលជំងឺមហារីកនៅទីភ្នាក់ងារអន្តរជាតិខាងការស្រាវជ្រាវជំងឺមហារីក (IARC) បាននិយាយថា៖ «យើងរំពឹងថា ចំនួនមនុស្សក្នុងពិភពលោកនឹងកើនឡើងពី៨ពាន់លាននាក់នៅឆ្នាំ២០២២ទៅដល់ជិត១០ពាន់លាននាក់គឺ៩.៧០០លាននាក់មិនហួសពីឆ្នាំ២០៥០ទេ ហើយការណ៍នេះនឹងមានផលប៉ះពាល់ធំលើចំនួនករណីអ្នកកើតជំងឺមហារីកថ្មីៗ។
«អ្នកនឹងឃើញមានការកើនឡើង១៤២ភាគរយនៃករណីជំងឺមហារីកដែលត្រូវបានព្យាករណ៍នៅឆ្នាំ២០៥០ នៅក្នុងប្រទេសដែលការអភិវឌ្ឍមនុស្សមានកម្រិតទាប។ ទាំងនេះគឺជាប្រទេសដែលមានធនធានតិចក្នុងការគ្រប់គ្រងជំងឺមហារីក» លោក Freddie Bray បាននិយាយដូចនេះ ដោយកត់សម្គាល់ថា ការស្លាប់ដោយសារជំងឺមហារីកត្រូវបានគេព្យាករណ៍ថានឹងកើនឡើងជិតទ្វេដងក្នុងឆ្នាំ២០៥០»។
សេចក្តីរាយការណ៍នេះបានឱ្យដឹងថា ថ្នាំជក់ ស្រា និងភាពធាត់ ជាកត្តាចម្បងដែលបង្កឱ្យមានកំណើនសាកលនៃជំងឺមហារីក ដោយខ្យល់កខ្វក់ជាគ្រោះថ្នាក់ខាងបរិស្ថានធំមួយផងដែរ។
ការប៉ាន់ប្រមាណថ្មីបង្ហាញថា ជំងឺមហារីកសួត គឺជាជំងឺមហារីកដែលកើតមានញឹកញាប់បំផុតនៅទូទាំងពិភពលោក ដោយមានករណីអ្នកជំងឺថ្មីចំនួន ២,៥លាននាក់ក្នុងឆ្នាំ២០២២។ ជំងឺមហារីកសុដន់ស្ត្រីជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទីពីរ បន្ទាប់មកគឺជំងឺមហារីកពោះវៀនធំ ក្រពេញប្រូស្តាត និងក្រពះ។
របាយការណ៍នេះបានឱ្យដឹងទៀតថា ជំងឺមហារីកសុដន់គឺជាមូលហេតុដែលនាំឱ្យស្ត្រីស្លាប់ច្រើនបំផុត និងត្រូវបានគេធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញច្រើនបំផុតផងដែរ។ រីឯជំងឺមហារីកដែលនាំឱ្យបុរសស្លាប់ច្រើនបំផុតវិញ គឺជំងឺមហារីកសួត។
លោក Bray បានសង្កេតឃើញថា «បុរសម្នាក់ក្នុងចំណោម ៥ នាក់ និងស្ត្រីម្នាក់ ក្នុងចំណោម ៥ នាក់នឹងមានការវិវត្តដែលនាំឱ្យកើតជំងឺមហារីកនៅក្នុងមួយជីវិតរបស់ពួកគេ ហើយប្រហែលជាបុរសម្នាក់ក្នុងចំណោម ៩ នាក់ និងស្ត្រីម្នាក់ក្នុងចំណោម១២នាក់ នឹងកើតជំងឺមហារីក ហើយស្លាប់ដោយសារជំងឺនេះ»។
ការប៉ាន់ប្រមាណជាសកលបង្ហាញពីវិសមភាពដ៏គួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលនៃចំនួនអ្នកកើតជំងឺមហារីក ដោយប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសក្រីក្រ និងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្លាំងបំផុត។ អ្នកស្រី Isabelle Soerjomataram អនុប្រធានផ្នែកឃ្លាំមើលជំងឺមហារីកនៅទីភ្នាក់ងារ IARC និយាយថា រឿងនោះជាការពិត ជាពិសេសសម្រាប់ជំងឺមហារីកសុដន់។
អ្នកស្រី Soerjomataram និយាយថា៖ «ស្ត្រីនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសដែលការអភិវឌ្ឍមនុស្សមានកម្រិតទាប ទំនងជាត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យថាមានជំងឺមហារីកសុដន់៥០ភាគរយតិចជាងនៅក្នុងប្រទេសដែលការអភិវឌ្ឍមនុស្សមានកម្រិតខ្ពស់ ក៏ប៉ុន្តែ ពួកគេមានហានិភ័យខ្ពស់ជាងក្នុងការស្លាប់ដោយសារជំងឺនេះ ដោយសារតែការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យយឺត និងលទ្ធភាពទទួលបានការព្យាបាលប្រកបដោយគុណភាព មិនមានគ្រប់គ្រាន់»។
ការស្ទង់មតិរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោកនៅក្នុងប្រទេសចំនួន១១៥ បានឱ្យដឹងថា ប្រទេសភាគច្រើនមិនបានផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ជំងឺមហារីក និងសេវាថែទាំអ្នកជំងឺដែលជាផ្នែកមួយនៃការធានារ៉ាប់រងសុខភាពសកលនោះទេ ដែលស្ថានភាពនេះប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ប្រជាជនក្រីក្រ។
លោក Andre Ilbawi អ្នកដឹកនាំផ្នែកបច្ចេកទេសស្តីពីជំងឺមហារីកនៃអង្គការសុខភាពពិភពលោកបាននិយាយថា៖ «ការចំណាយលើការថែទាំសុខភាព ជាពិសេសទៅលើជំងឺមហារីកកំពុងកើនឡើង។ បច្ចេកវិជ្ជាថ្មី ចំនួនប្រជាជនដែលមានវ័យចាស់ និងមនុស្សដែលប្រើសេវាកម្មដែលមានភាពស្មុគស្មាញ មានកាន់តែច្រើន ដែលបានធ្វើឱ្យថវិកាសម្រាប់ចំណាយទៅលើផ្នែកសុខភាពកាន់តែមានភាពតឹងតែង។ ការបង់ប្រាក់ព្យាបាលដោយផ្ទាល់របស់អ្នកជំងឺមហារីកគឺមានកម្រិតខ្ពស់ ហើយជារឿយៗរុញច្រានគ្រួសារឱ្យធ្លាក់ទៅក្នុងភាពក្រីក្រ»។
លោក Ilbawi បាននិយាយថា នៅពេលដែលមនុស្សដែលត្រូវបានគេធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញថា មានជំងឺមហារីក ហើយត្រូវបានគេប្រាប់ថា ពួកគេត្រូវតែបង់ថ្លៃព្យាបាលដោយខ្លួនពួកគេផ្ទាល់នោះ ពួកគេទំនងជានឹងមិនស្វែងរកជំនួយ ទទួលការព្យាបាល និងការថែទាំឱ្យបានពេញលេញនោះទេ។
«ការណ៍នោះធ្វើឱ្យអ្នកដែលកើតជំងឺមហារីកកាន់តែអាចស្លាប់ និងប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសនៅពេលដែលចំនួននៃអ្នកកើតជំងឺមហារីកកើនឡើង»។ លោក Ilbawi បាននិយាយដូច្នេះ ដោយកត់សម្គាល់ថា រដ្ឋាភិបាលអាចបំបែកវដ្តនេះ ដោយការវិនិយោគលើសេវាកម្មព្យាបាលជំងឺមហារីក។
លោក Ilbawi បាននិយាយបន្តថា៖ «ការព្យាបាលជំងឺមហារីកមិនគួរមានតម្លៃថ្លៃ ហើយក៏មិនគួរជាជំងឺដែលប្រល័យជីវិតមនុស្សនោះដែរ»។
លោក Ilbawi ថ្លែងទៀតថា៖ «ឥឡូវនេះ គឺជាពេលដែលត្រូវតែផ្តោតទៅលើជំងឺមហារីក។ ឥឡូវនេះ នេះជាពេលដែលត្រូវខិតខំទ្វេដង និងធ្វើការវិនិយោគនៅក្នុងការការពារ និងគ្រប់គ្រងជំងឺមហារីក បើមិនដូច្នោះទេ យើងនឹងត្រូវដោះស្រាយជាមួយនឹងវិសមភាពដែលអាក្រក់ជាងអ្វីដែលយើងឃើញសព្វថ្ងៃនេះទៅទៀត»។
អ្នកស្រី Soerjomataram ក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ផងដែរទៅលើភាពបន្ទាន់នៃការវិនិយោគក្នុងការបង្ការដើម្បីទប់ស្កាត់ចំនួនអ្នកកើតជំងឺមហារីកក្នុងពិភពលោកដែលកំពុងកើនឡើង និងវិសមភាពជាសកលដោយសារជំងឺមហារីក។
អ្នកស្រី Soerjomataram បានថ្លែងបន្ថែមទៀតថា៖ «ការវិនិយោគលើការបង្ការជំងឺមហារីកកំពុងក្លាយជាគន្លឹះដ៏សំខាន់ ពីព្រោះនៅពេលដែលជំងឺមហារីកកើតឡើងហើយ យើងមិនអាចព្យាបាលវាបានដោយងាយស្រួលនោះទេ។ ការព្យាបាល និងការផ្តល់លទ្ធភាពទទួលបានការថែទាំមានសារៈសំខាន់ក្នុងទប់ស្កាត់ជំងឺមហារីក ដូច្នេះនឹងគ្មាននរណាម្នាក់នឹងរងទុក្ខដោយសារជំងឺនេះទេ»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ និងអ្នកស្រី លី ម៉ូរីវ៉ាន់
