PISA testinin nəticələri: Azərbaycan riyaziyyat, elm və oxu sahələrində orta göstəricidən aşağıdır

Dünya üzrə 15 yaşlı gənclərin oxuma, riyaziyyat və təbiət elmləri səviyyələrinin qiymətləndirildiyi 2022-ci il PISA testində Sinqapur bütün sahələrdə birinci yeri tutub, Azərbaycandan, Bakıdan olan şagirdlərin göstəriciləri bütün kateqoriyalarda orta göstəricidən aşağı olub.

81 iştirakçı ölkə və region arasında ən yaxşı nəticələri Çinin Makao, Tayvan, Yaponiya, Cənubi Koreya və Estoniya məktəbliləri göstərib. Onların hamısı üç əsas kateqoriyanın hər birində ilk 10-luqda yer alıb.

81 iştirakçı ölkə və bölgə arasında keçirilən PİSA testlərində Azərbaycanı təmsil edən Bakı şagirdləri riyaziyyatda 396.88, oxumaqda 365.21, təbiət elmlərində 380.14 bal toplayıb ki, bu da hər üç kateqoriyada orta göstəricidən aşağıdır.

Bakı məktəblilərinin 2022-ci ildə göstərdikləri nəticələr 2018-ci ildə olan nəticələrdən daha aşağı olub.

PISA testlərinin 2022-ci il sınaqları əksər ölkələrdə bütün ölkəboyu keçirilsə də, Azərbaycan nadir ölkələrdəndir ki, yalnız Bakıdan olan şagirdlər burada iştirak ediblər.

PİSA - Programme for International Student Assessment - Beynəlxalq Tələbə Qiymətləndirməsi Proqramı deməkdir.

PİSA İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf (OECD) təşkilatının dünya boyunca ona üzv olan və olmayan ölkələrin təhsil sistemlərinin qiymətləndirilməsidir. Bu, ölkələrdə 15 yaşlı məktəblilərin riyaziyyat, elm və oxu üzrə test olunması vasitəsilə müəyyən olunur.

Ümumi mənzərə

Beləliklə, 2022-ci il üçün PISA testinin nəticələrinə görə, Bakı məktəbləri ilə təmsil olunan Azərbaycan sıralamada 81 ölkə arasında 56-cı yerdədir.

Cənubi Qafqaz ölkələrindən Azərbaycan və Gürcüstan testlərdə iştirak edib, Ermənistan qatılmayıb.

Azərbaycan (Bakı) müqayisədə Meksika, Braziliya, Gürcüstan, Özbəkistan, Albaniya və Şimali Makedoniyadan daha yuxarı nəticə göstərib.

Ancaq keçmiş Sovet ölkələrindən Estoniya, Latviya, Litva, Qazaxıstan, Moldova Azərbaycandan daha yuxarı nəticə göstərib.

Azərbaycan indiyə kimi PİSA qiymətləndirilməsində 2006, 2009 və 2018-ci illərdə iştirak edib. 2009-dan 2018-ci ilə kimi olan testlərdə Təhsil Nazirliyi iştirak etməyib.

Hələ 2019-cu ildə Təhsil nazirliyində şöbə müdiri olan indiki təhsil naziri Emin Əmrullayev BBC-yə demişdi ki, "növbəti PİSA qiymətləndirilməsində irəlləyişlərə ümid edir".

O hesab edir ki, illərdir tətbiq edilən yeni kurikulum sistemi orta təhsildə beynəlxalq qaydaların tətbiqinə imkan yaradıb.

Oxu kateqoriyasında Sinqapurdan sonra gələn ölkələr: İrlandiya, Yaponiya, Cənubi Koreya, Tayvan, Estoniya, Makao, Kanada, ABŞ və Yeni Zelandiya.

Britaniya 2018-ci ildəki nəticələrdən bir pillə irəliləyərək 13-cü yerdədir. Avropa ölkələrinin əksəriyyəti orta sıralardadır.

Latın Amerikası ölkələri arasında ən yüksək yer tutan Çili isə 37-ci yerdədir.

Son üç yerdə Mərakeş, Özbəkistan və Kamboca qərarlaşıb.

Nəticələr ümumilikdə aşağı düşüb

Son nəticələr göstərir ki, iştirakçı şagirdlərin göstəriciləri 2018-ci illə müqayisədə oxuma üzrə 10 bal, riyaziyyat üzrə isə demək olar ki, 15 bal aşağı düşüb.

PISA-ya görə, bu, "illik öyrənmənin dörddə üçünə bərabərdir, lakin bu azalma yalnız qismən Covid-19-a aiddir".

Pandemiyadan əvvəl də oxu və elmdə ballar azalmaqdaydı.

PISA qiymətləndirməsi 2000-ci ildə başlayıb və hər üç ildən bir təkrarlanır.

Bununla belə, OECD-ə görə, 2021-ci ilin qiymətləndirməsi “Covid sonrası problemləri əks etdirmək üçün” 2022-ci ilə təxirə salınıb.

Gender ayrı-seçkiliyi

PISA 2022-ci ildə oğlanların riyaziyyatda qızları 9 bal üstələdiyini açıqladı, lakin OECD ölkələrində qızlar oxumaqda oğlanları orta hesabla 24 bal üstələdi.

Hər iki cinsin performansı aşağı düşdüyünə görə, əksər ölkələrdə riyaziyyat performansında gender fərqi 2018-2022-ci illər arasında dəyişməz qalıb.

Şagirdlərin təcrübəsi baxımından, PISA müəyyən etdi ki, qeyri-immiqrant tələbələr əksər ölkələrdə (lakin hamısında deyil) bütün fənlər üzrə immiqrant tələbələri üstələməyə meyllidirlər.

Hər bir ölkədə və ya bölgədə imtahan verən şagirdlərin sayı əhalinin sayından asılı olaraq dəyişir.

2022 qiymətləndirməsində təxminən 700 min şagird iştirak edib.

Testlər necə aparılır?

PISA İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının (OECD) təşkil etdiyi beynəlxalq şagird qiymətləndirmə proqramıdır. Qiymətləndirmənin məqsədi proqramda iştirak edən ölkələrin 15 yaşlı məktəblilərinin oxuma-anlama, riyaziyyat və elmi biliklərini ölçməkdir.

PISA testlərindəki sualların üçdə ikisi çox seçimli, qalan üçdə ikisi isə açıq tipli suallardır.

Hər məktəbdə yalnız az sayda şagird eyni suallara cavab verir.

Bunun səbəbi, PISA-nın hərtərəfli bacarıq və bacarıqlar toplusunu ölçməyə çalışmasıdır.

Bu səbəbdən bir uşağın cavab verə biləcəyindən daha çox sual (təxminən 4,5 saat ərzində) hazırlanır və bu suallar müxtəlif imtahan kağızlarına bölünür.

PISA daha sonra hər bir şagirdin potensialını qiymətləndirmək üçün statistik modeldən istifadə edir.

O, həmçinin hər bir tələbənin cavablarından bütün digər suallara cavab versəydilər, necə çıxış edəcəklərini proqnozlaşdırır.