Onlayn xabarchilikda Bi-bi-si ishonch va shaffoflikni qanday taʼminlayotganidan voqif boʻling

(Кирил имлосида пастроқда ўқишингиз мумкин)

Onlayn xabarchilikda Bi-bi-si ishonch va shaffoflikni qanday taʼminlayotganidan voqif boʻling

Bi-bi-si Buyuk Britaniya va dunyo boʻylab ishonchli xabar yetkazuvchi oʻlaroq tan olingan. Televideniye va radio xizmatlari kabi bizning vebsaytimiz toʻgʻri, xolis va mustaqil jurnalistikani amalga oshirishga intiladi.

Bizning tahririy qadriyatlarimizda shunday jumlalar yangraydi: "Mushtariylarimizning bizning kontentga ishonchi amalga oshirayotgan barcha ishlarimiz poydevoridir. Biz mustaqil, xolis va rostgoʻymiz. Biz eng yuqori aniqlik va xolislikka erishishga ahd qilganmiz hamda mushtariylarimizni bila turib yoki maʼlumotlar ila chalgʻitishga yoʻl qoʻymaslik uchun kurashamiz.

"Bizning xolislikka tomon ahdimiz ishonchli aloqaning ustunidir. Biz tayyorlaganimiz barcha materialda har bir mavzuga turli qarashlarni oʻzida jo etgan xolislik ila yondashamiz. Biz hamma muvofiq faktlarni adolat va ochiq ong ila koʻrib chiqamiz".

Internetda ishonchli jurnalistikani aniqlash kishini chalgʻitib qoʻyishi mumkinligidan xabardormiz. Shuningdek, mushtariylarimiz Bi-bi-si jurnalistikasi qanday amalga oshirilishi borasida yanada koʻproq tushunishni istashini ham yaxshi bilamiz.

Shu sabablarga koʻra, BBC News siz vebsaytimizda qanday maʼlumotni oʻqiyotgan yoki tomosha qilayotganingiz, bu kimdan va qayerdan kelayotgani hamda bu hikoya qanday ishlab chiqilgani tushuntirish yoʻlida katta kuchni safarbar qilmoqda. Bu bilan biz sizga nima uchun BBC Newsʼga ishonish mumkinligini anglash yoʻlida yordam bera olamiz.

Bundan tashqari, biz ishonchli jurnalistika koʻrsatkichlarini "mashina oʻqiy oladigan format"ga aylantirmoqdamiz, yaʼni ular qidiruv saytlari va ijtimoiy tarmoq platformalari tomonidan tanlanib, ularni maʼlumotning ishonchli manbalari oʻlaroq aniqroq tasniflashga imkon yaratadi.

Mukammal tajriba

Bi-bi-si uzoq vaqtdan beri bizning barcha kontentimizga tatbiq etiladigan va jurnalistlarimiz amal qiladigan Tahririyat Yoʻriqnomalariga ega. Bi-bi-si koʻrsatmalari yangiliklar boʻlimida qanday qoʻllanilishini yanada aniqroq namoyish etish maqsadida biz mazkur sahifada barcha muvofiq boʻlimlarni keltirmoqdamiz.

Oldingi qoʻyilgan maqsad: Bi-bi-sining maqsadi xolislik, yuqori sifat taʼminoti va xabar, taʼlim beruvchi hamda koʻngilochar xizmatlar orqali barcha mushtariylarga xizmat koʻrsatib, jamoatchilik manfaati yoʻlida faoliyat yuritishdir.

Egalik tuzilmasi, moliyalash va grantlar: Biz tahririy sofligimizga putur yetkazishi mumkin boʻlgan har qanday tashqi manfaatlar va kelishuvlardan mustaqilmiz. Mushtariylarimiz biz olgan qarorlar tashqi manfaatlar, siyosiy yoki tijoriy bosimlar yoki har qanday shaxsiy manfaatlardan xoli ekaniga ishonch hosil qilishi mumkin. Bi-bi-si mustaqilligi toʻgʻrisidagi Bi-bi-si Xartiyasida BBC News Buyuk Britaniya va dunyo boʻylab qanday moliyalanishidan koʻproq boxabar boʻlishingiz mumkin.

Tashkil topgan sana: Bi-bi-si 1922-yil 18-oktyabrda tashkil topgan.

Xilma-xillik siyosati: Bi-bi-si Xartiyasida BBC Newsʼning xilma-xillikka boʻlgan ahdidan koʻproq xabar topishingiz mumkin.

Tuzatishlar: Bi-bi-si oʻta aniqlikka erishishga ahd qilgan. Tuzatishlarga aloqador qoidalarni Tahririyat Yoʻriqnomalarining tegishli boʻlimlaridan topish mumkin.

Biz tayyorlaganimiz materiallar koʻplab manbaga ega boʻlishi, aniq dalillarga asoslanishi, sinchiklab tekshirilgan va tushunarli tilda taqdim etilgan boʻlishi shart. Biz oʻzimiz bilmaydigan narsa borasida xolis va ochiq boʻlishimiz va asossiz taxminlarga yoʻl qoʻymasligimiz zarur. Tasdiqlashning imkoni yoʻq iddaolar, asoslanmagan daʼvolar va moddiy faktlarga nisbatan muvofiq tarzda munosabatda boʻlish lozim.

Xatolarga yoʻl qoʻyilganda, biz ularni tan olishga ochiqmiz va yoʻl qoʻyilgan xatolardan xulosa chiqarish madaniyatini dastaklaymiz.

Agar chop qilingandan soʻng noaniqlikni tuzatish maqsadida biror materialga oʻzgartirish kiritilsa, mushtariyni oʻzgartirish yoki qoʻshimcha kiritilgandan ogohlantiruvchi eslatma sanasi bilan matnning oxiriga qoʻshib qoʻyilishi lozim. Agar hikoyaning mazmuniga taʼsir qilmaydigan kichik xato boʻlsa (masalan, notoʻgʻri yozilgan ism), u holda, toʻgʻrilash qoʻshimcha eslatma kiritishsiz amalga oshiriladi.

Agar kontent xos ravishda cheklangan muddatga omma ixtiyoriga taqdim etilmagan boʻlsa, u holda onlayn chop etilgan material doimiy ochiq arxivning bir qismiga aylanadi va, odatda, oʻchirib tashlanmaydi. Huquqiy sabablar, shaxs xavfsizligi masalalari yoki tahririy standartlarni qoʻpol ravishda buzish kabi materialni oʻchirib tashlashsiz toʻgʻrilab boʻlmas holatlar bundan istisno boʻlishi mumkin.

Tasdiqlash/Dalillarni tekshirish standartlari: Bi-bi-sining aniqlik va tasdiqlash siyosati Aniqlik boʻyicha Tahririyat Yoʻriqnomalarida belgilab qoʻyilgan.

Shaxsi oshkor etilmagan manbalar: Bi-bi-sining muallifi nomaʼlum manbalardan foydalanish boʻyicha siyosati va yoʻriqlari Tahririyat Yoʻriqnomalarida keltirilgan.

Qayta aloq: Bi-bi-sining shikoyatlar va takliflar tartibi Bi-bi-si Shikoyatlar va Takliflar Freymvorkida keltirilgan.

Rahbariyat: Yangiliklar boʻlimini boshqaruvchi jamoa bilan BBC News Boardʼda tanishishingiz mumkin.

Jurnalist tajribasi

BBC Newsʼning original reportajlarga asoslangan maqolalarida, aksar hollarda, maʼlum sohaga ixtisoslashgan muallif jurnalistning ismi-sharifi keltiriladi.

Turli manbalardan kelgan maʼlumotni birlashtirgan yoki jamoaning bir qancha aʼzolari tomonidan tayyorlangan umumiy yangiliklarda esa muallif ismi koʻrsatilmaydi.

Ish turi

BBC News dalillarga asoslangan reportaj va mulohazalarni farqlaydi. Biz mashina oʻqiy oladigan belgilarni olti kategoriyaga ajratamiz:

•Yangilik - Faktlarga asoslangan yoki reportyor tomonidan bevosita kuzatilgan va tasdiqlangan yoxud bilguvchi manbalardan olingan va tasdiqlangan jurnalistika.

•Tahlil - Muallifning, Bi-bi-si jurnalisti boʻladimi yo tashqaridan kelgan ekspert, xos bilimiga asoslangan, sizning murakkab masalani yaxshiroq anglashingizga imkon beruvchi material.

•Mushtariy fikri - Mushtariylarning bevosita javobiga asoslangan kontent.

•Izohlash - Sabablar yoki yangiliklar ortidagi holatni aniq dalillar bilan izohlovchi kontent.

•Mulohaza - BBC News xolis boʻlib, oʻz mulohazalarini taqdim etmaydi, ammo biz, baʼzida, tashqi ekspertlarning shaxsiy qarashlarini chop etib, gʻoyalarni ilgari suramiz va muallifning talqiniga asoslangan xulosalarni keltiramiz.

•Taqriz - Biror hodisa, sanʼat asari va hokazolar boʻyicha birinchi qoʻl mulohazalarga asoslangan tanqidiy baholashdan iborat kontent.

Iqtiboslar va havolalar

Biz tayyorlaganimiz materiallar koʻplab manbaga ega boʻlishi, aniq dalillarga asoslanishi, sinchiklab tekshirilgan va tushunarli tilda taqdim etilgan boʻlishi shart. Biz oʻzimiz bilmaydigan narsa borasida xolis va ochiq boʻlishimiz va asossiz taxminlarga yoʻl qoʻymasligimiz zarur.

Xabar berayotgan chogʻda BBC News yagona manbaga suyanib qolsa, biz, imkon qadar, shu manba nomini ochiqlashga intilamiz. Biz, odatda, rasmiy hisobotlar, statistik maʼlumotlar va axborotning boshqa manbalariga havolalar beramiz, bu bilan biz taqdim etayotgan xabarga ishonish boʻyicha oʻzingiz xulosa chiqarishingizga imkon yaratamiz.

Zaruriy paytlarda biz, shuningdek, qoʻshimcha maʼlumot, material yoki izoh taklif etadigan uchinchi tomon vebsaytlariga ham havolalarni sizga taqdim etamiz.

Uslubiyat

Murakkab tekshiruvlar yoki maʼlumotlarga asoslangan jurnalistik loyihalar kabi chuqur tahliliy materiallarda biz suyanilgan axborotni koʻrsatish va har qanday ogohlantirish, taxmin va boshqa uslubiy freymvorklarni - masalan, dizaynlar, namunalar, xato chegarasi, maʼlumot toʻplash usuli, jugʻrofiy muvofiqlik va muddatlar - ochiqlash orqali ushbu masala ustida qanday ish olib borganimizni tushunishingizga yordam beramiz.

Онлайн хабарчиликда. Би-би-си ишонч ва шаффофликни қандай таъминлаётганидан воқиф бўлинг

Би-би-си Буюк Британия ва дунё бўйлаб ишончли хабар етказувчи ўлароқ тан олинган. Телевидение ва радио хизматлари каби бизнинг вебсайтимиз тўғри, холис ва мустақил журналистикани амалга оширишга интилади.

Бизнинг таҳририй қадриятларимизда шундай жумлалар янграйди: "Муштарийларимизнинг бизнинг контентга ишончи амалга ошираётган барча ишларимиз пойдеворидир. Биз мустақил, холис ва ростгўймиз. Биз энг юқори аниқлик ва холисликка эришишга аҳд қилганмиз ҳамда муштарийларимизни била туриб ёки маълумотлар ила чалғитишга йўл қўймаслик учун курашамиз.

«Бизнинг холисликка томон аҳдимиз ишончли алоқанинг устунидир. Биз тайёрлаганимиз барча материалда ҳар бир мавзуга турли қарашларни ўзида жо этган холислик ила ёндашамиз. Биз ҳамма мувофиқ фактларни адолат ва очиқ онг ила кўриб чиқамиз».

Интернетда ишончли журналистикани аниқлаш кишини чалғитиб қўйиши мумкинлигидан хабардормиз. Шунингдек, муштарийларимиз Би-би-си журналистикаси қандай амалга оширилиши борасида янада кўпроқ тушунишни исташини ҳам яхши биламиз.

Шу сабабларга кўра, BBC News сиз вебсайтимизда қандай маълумотни ўқиётган ёки томоша қилаётганингиз, бу кимдан ва қаердан келаётгани ҳамда бу ҳикоя қандай ишлаб чиқилгани тушунтириш йўлида катта кучни сафарбар қилмоқда. Бу билан биз сизга нима учун BBC News'га ишониш мумкинлигини англаш йўлида ёрдам бера оламиз.

Бундан ташқари, биз ишончли журналистика кўрсаткичларини «машина ўқий оладиган формат»га айлантирмоқдамиз, яъни улар қидирув сайтлари ва ижтимоий тармоқ платформалари томонидан танланиб, уларни маълумотнинг ишончли манбалари ўлароқ аниқроқ таснифлашга имкон яратади.

Мукаммал тажриба

Би-би-си узоқ вақтдан бери бизнинг барча контентимизга татбиқ этиладиган ва журналистларимиз амал қиладиган Таҳририят Йўриқномаларига эга. Би-би-си кўрсатмалари янгиликлар бўлимида қандай қўлланилишини янада аниқроқ намойиш этиш мақсадида биз мазкур саҳифада барча мувофиқ бўлимларни келтирмоқдамиз.

Олдинги қўйилган мақсад: Би-би-сининг мақсади холислик, юқори сифат таъминоти ва хабар, таълим берувчи ҳамда кўнгилочар хизматлар орқали барча муштарийларга хизмат кўрсатиб, жамоатчилик манфаати йўлида фаолият юритишдир.

Эгалик тузилмаси, молиялаш ва грантлар: Биз таҳририй софлигимизга путур етказиши мумкин бўлган ҳар қандай ташқи манфаатлар ва келишувлардан мустақилмиз. Муштарийларимиз биз олган қарорлар ташқи манфаатлар, сиёсий ёки тижорий босимлар ёки ҳар қандай шахсий манфаатлардан холи эканига ишонч ҳосил қилиши мумкин. Би-би-си мустақиллиги тўғрисидаги Би-би-си Хартиясида BBC News Буюк Британия ва дунё бўйлаб қандай молияланишидан кўпроқ бохабар бўлишингиз мумкин.

Ташкил топган сана: Би-би-си 1922 йил 18 октябрда ташкил топган.

Этика сиёсати: Би-би-си Таҳририят Йўриқномаларида таҳририй қадриятлар ва амаллар биз тайёрлаган барча контентга мувофиқ келиши зарурлигини белгилаб қўйилган.

Хилма-хиллик сиёсати: Би-би-си Хартиясида BBC News'нинг хилма-хилликка бўлган аҳдидан кўпроқ хабар топишингиз мумкин.

Тузатишлар: Би-би-си ўта аниқликка эришишга аҳд қилган. Тузатишларга алоқадор қоидаларни Таҳририят Йўриқномаларининг тегишли бўлимларидан топиш мумкин.

Биз тайёрлаганимиз материаллар кўплаб манбага эга бўлиши, аниқ далилларга асосланиши, синчиклаб текширилган ва тушунарли тилда тақдим этилган бўлиши шарт. Биз ўзимиз билмайдиган нарса борасида холис ва очиқ бўлишимиз ва асоссиз тахминларга йўл қўймаслигимиз зарур. Тасдиқлашнинг имкони йўқ иддаолар, асосланмаган даъволар ва моддий фактларга нисбатан мувофиқ тарзда муносабатда бўлиш лозим.

Хатоларга йўл қўйилганда, биз уларни тан олишга очиқмиз ва йўл қўйилган хатолардан хулоса чиқариш маданиятини дастаклаймиз.

Агар чоп қилингандан сўнг ноаниқликни тузатиш мақсадида бирор материалга ўзгартириш киритилса, муштарийни ўзгартириш ёки қўшимча киритилгандан огоҳлантирувчи эслатма санаси билан матннинг охирига қўшиб қўйилиши лозим. Агар ҳикоянинг мазмунига таъсир қилмайдиган кичик хато бўлса (масалан, нотўғри ёзилган исм), у ҳолда, тўғрилаш қўшимча эслатма киритишсиз амалга оширилади.

Агар контент хос равишда чекланган муддатга омма ихтиёрига тақдим этилмаган бўлса, у ҳолда онлайн чоп этилган материал доимий очиқ архивнинг бир қисмига айланади ва, одатда, ўчириб ташланмайди. Ҳуқуқий сабаблар, шахс хавфсизлиги масалалари ёки таҳририй стандартларни қўпол равишда бузиш каби материални ўчириб ташлашсиз тўғрилаб бўлмас ҳолатлар бундан истисно бўлиши мумкин.

Тасдиқлаш/Далилларни текшириш стандартлари: Би-би-сининг аниқлик ва тасдиқлаш сиёсати Аниқлик бўйича Таҳририят Йўриқномаларида белгилаб қўйилган.

Шахси ошкор этилмаган манбалар: Би-би-сининг муаллифи номаълум манбалардан фойдаланиш бўйича сиёсати ва йўриқлари Таҳририят Йўриқномаларида келтирилган.

Қайта алоқ: Би-би-сининг шикоятлар ва таклифлар тартиби Би-би-си Шикоятлар ва Таклифлар Фреймворкида келтирилган.

Раҳбарият: Янгиликлар бўлимини бошқарувчи жамоа билан BBC News Board'да танишишингиз мумкин.

Журналист тажрибаси

BBC News'нинг оригинал репортажларга асосланган мақолаларида, аксар ҳолларда, маълум соҳага ихтисослашган муаллиф журналистнинг исми-шарифи келтирилади.

Турли манбалардан келган маълумотни бирлаштирган ёки жамоанинг бир қанча аъзолари томонидан тайёрланган умумий янгиликларда эса муаллиф исми кўрсатилмайди.

Иш тури

BBC News далилларга асосланган репортаж ва мулоҳазаларни фарқлайди. Биз машина ўқий оладиган белгиларни олти категорияга ажратамиз:

•Янгилик - Фактларга асосланган ёки репортёр томонидан бевосита кузатилган ва тасдиқланган ёхуд билгувчи манбалардан олинган ва тасдиқланган журналистика.

•Таҳлил - Муаллифнинг, Би-би-си журналисти бўладими ё ташқаридан келган эксперт, хос билимига асосланган, сизнинг мураккаб масалани яхшироқ англашингизга имкон берувчи материал.

•Муштарий фикри - Муштарийларнинг бевосита жавобига асосланган контент.

•Изоҳлаш - Сабаблар ёки янгиликлар ортидаги ҳолатни аниқ далиллар билан изоҳловчи контент.

•Мулоҳаза - BBC News холис бўлиб, ўз мулоҳазаларини тақдим этмайди, аммо биз, баъзида, ташқи экспертларнинг шахсий қарашларини чоп этиб, ғояларни илгари сурамиз ва муаллифнинг талқинига асосланган хулосаларни келтирамиз.

•Тақриз - Бирор ҳодиса, санъат асари ва ҳоказолар бўйича биринчи қўл мулоҳазаларга асосланган танқидий баҳолашдан иборат контент.

Иқтибослар ва ҳаволалар

Биз тайёрлаганимиз материаллар кўплаб манбага эга бўлиши, аниқ далилларга асосланиши, синчиклаб текширилган ва тушунарли тилда тақдим этилган бўлиши шарт. Биз ўзимиз билмайдиган нарса борасида холис ва очиқ бўлишимиз ва асоссиз тахминларга йўл қўймаслигимиз зарур.

Хабар бераётган чоғда BBC News ягона манбага суяниб қолса, биз, имкон қадар, шу манба номини очиқлашга интиламиз. Биз, одатда, расмий ҳисоботлар, статистик маълумотлар ва ахборотнинг бошқа манбаларига ҳаволалар берамиз, бу билан биз тақдим этаётган хабарга ишониш бўйича ўзингиз хулоса чиқаришингизга имкон яратамиз.

Зарурий пайтларда биз, шунингдек, қўшимча маълумот, материал ёки изоҳ таклиф этадиган учинчи томон вебсайтларига ҳам ҳаволаларни сизга тақдим этамиз.

Услубият

Мураккаб текширувлар ёки маълумотларга асосланган журналистик лойиҳалар каби чуқур таҳлилий материалларда биз суянилган ахборотни кўрсатиш ва ҳар қандай огоҳлантириш, тахмин ва бошқа услубий фреймворкларни - масалан, дизайнлар, намуналар, хато чегараси, маълумот тўплаш усули, жуғрофий мувофиқлик ва муддатлар - очиқлаш орқали ушбу масала устида қандай иш олиб борганимизни тушунишингизга ёрдам берамиз.