Байден Исроилга қаттиқ гапнинг ўзи етарли эмас деган қарорга келди

Бир неча ҳафталар мобайнида Президент Жо Байден ва унинг юқори мартабали расмийлари Исроилнинг Ғазода олиб бораётган уруш усулларидан сабр косалари тўлиб бораётганини намойиш этиб келдилар.

Улар ўз норозилигини Исроил ва янада кенгроқ дунёга кўрсатиб қўйиш учун тобора кескин ва кескин ибораларни қўллаб келдилар.

БМТ Хавфсизлик Кенгашида оташкесим талаб қилинган резолюцияни ўтказиб юбориш қарори шуни намойиш этадики, Байден Исроилга қарши қаттиқ сўзларнинг ўзи етарли эмас деган қарорга келган.

Алоқадор мавзулар:

Исроилнинг урушдаги ўзини тутишидаги дипломатик муҳофазани олиб ташлаш жуда муҳим қадам.

Бу нарса Оқ Уй билан Исроил бош вазири Бенжамин Нетаняҳу ўртасидаги жарлик қанчалар чуқурлигини намойиш этади.

Бош вазир Нетаняҳу Исроилнинг энг муҳим иттифоқчисига даҳанаки зарбалар билан жавоб қайтарди.

У АҚШнинг вето қўлламаслик қарорини қоралади, бу нарса Исроилга ва Исроилнинг ўтган йил 7 октябрида Ҳамас гаровга олган одамларини озод этиш ҳаракатларига зиён етказади деди.

Жо Байден ва унинг юқори расмийлари бу баёнотни "ўта ношукурчилик" папкасига қадаб қўйишлари мумкин.

АҚШ президенти Исроилга қаттиқ боғланган, ўзини сионист деб атайди ва 7 октябрдан кейин Исроил халқига руҳий мадад, шунингдек, Исроил давлатига зарур ҳарбий ва дипломатик кўмак кўрсатиб келаяпти.

У гаровдагилар озод этилишини ва Ҳамаснинг ҳарбий куч сифатида йўқ қилинишини истайди. Бироқ жаноб Байден Исроил бу ишни, унинг ўзининг таъбирича, "тўғри йўлда" бажаришини хоҳлайди.

Ўша вайронали илк ҳафталарда Президент Байден Исроилни огоҳлантирди: "2001 йил 11 сентябридаги Ал-Қоида ҳужумлари ғазаби Американинг кўзини кўр қилганидек, ғазабингиз сизни ҳам кўр қилмасин!"

АҚШ президентининг ўзи Исроилга сафар қилди, Ҳамас ҳужуми қурбонлари қариндошларига далда берди ва ҳатто, ҳеч қачон муносабатлари яқин бўлмаган бўлса ҳам жаноб Нетаняҳуни қучоқлади.

Президент Байден ва Исроилга 7 октябрдан буён олти марта борган АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен такрор-такрор Исроилга тинч аҳолини муҳофаза қилиш мажбуриятини ҳам ўз ичига оладиган халқаро инсонпарварлик қонунини ҳурмат қилишга чақирдилар.

Уруш бошида, илк Америка огоҳлантиришлари тайёрланаётган вақтда Бош вазир Нетаняҳу исроилликларга "кучли қасос" ваъда қилди.

Ўшандан буён 30000 дан ортиқ фаластинлик, аксари тинч аҳоли АҚШ етказиб берган қуроллардан ҳалок бўлди.

Ғазо вайронага айланган, фаластинлик тинч аҳоли бошига очлик ёпирилган ва Исроилнинг Ғазо жанубидаги Рафаҳга ҳужуми янада кўп ўлимларга олиб келиши истиқболи юзага келган вақтда ўз маслаҳатларига қулоқ солмаётганлари, афтидан, Президент Байденнинг "жонига тегди".

Исроил "доим уруш қонунларини ҳурмат қиламиз" деб даъво қилади, Исроил халқига инсонпарварлик ёрдамларининг йўлини тўсаётганини рад этади.

Бироқ Исроил ҳақиқатни айтмаётгани исботлари тахланиб кетди, Исроил ва Мисрдаги озиқ-овқат омборларидан атиги бир неча километр нарида болалар очидан ўлмоқда.

Америкаликлар ва бутун дунё БМТ ва унинг кўмак ташкилотлари тақдим этаётган Ғазо очарчилик ёқасида экани ҳақидаги далилларни кўрмоқда.

АҚШ ҳарбийлари ҳаводан овқат сочаётган, бутун Атлантика океанини кечиб ўтиб Ғазога денгиздан ёрдам етказиш имконини берадиган йиғма бандаргоҳ олиб келаётган бир вақтда Ғазо шимолидан ярим соатлик йўлда жойлашган замонавий контейнерларннинг Ашдод портига Исроил кам сондаги кўмаклар киритилишига ижозат бераяпти.

Рамазон оташкесими резолюциясига вето қўймаслик қарори америкаликларнинг "Исроилнинг ҳамма амалларини қўллаб-қувватлади" деган айбловлардан ўзини узоқроқ тутиш қарори ҳамдир.

Бундан олдин Бош вазир Нетаняҳу Байден маъмуриятининг Яқин Шарқдаги охирги ўн йилликлардаги энг кучли инқирозини бошқа йўлда ҳал этиш режаларига кескин қаршилик қилиб келди.

Америкаликлар шуни кўрсатиб қўймоқчиларки, Исроилнинг халқаро босимлардан жазосиз қолишининг ҳам чегараси бор.

Хавфсизлик Кенгашининг резолюцияси одатда халқаро қонун ижросига мажбурлаш деб кўрилади. Ҳамас ва БМТдаги Фаластин маъмурияти олқишлаган ушбу резолюцияни Исроил ҳурмат қиладими ёки йўқ, бир қарорга келиши керак.

Бенжамин Нетаняҳунинг коалицион ҳукумати яҳудий ултранационалист экстремист партияларга таянади.

Улар эса Нетаняҳуни резолюцияни инкор этишга чақирадилар.

Агар Нетаняҳу бунга қулоқ тутса, АҚШнинг муносабат билдириши керак бўлади.

Агар сўзларнинг ўзи етарли бўлмаса, Президент Байден ихтиёридаги муҳим ричаг - Исроилга қурол-яроғ етказиб берилаётган ҳаво кўприги. Улкан транспорт самолётлари ўнлаб марта парвоз қилдилар, Америкадан Исроилга урушда ишлатилган қурол-яроғ олиб келдилар. Бу қурол-яроғдан Рафаҳга янада кенгроқ қуруқлик жанговар амалиётларида фойдаланиш режаланаётган бўлиши мумкин.

АҚШ-Исроил иттифоқчилигининг тарихи узоқ - 1948 йили Президент Ҳарри Труман Исроил мустақиллиги эълон этилганидан 11 дақиқа ўтиб тан олган. Баъзан бу иттифоқ ишламай ҳам турган.

Инқирозлар Исроил Америка президентларининг истакларини рад этган ва президентлар Америка манфаатларига зид деб кўрган пайтларда юз берган.

Бенжамин Нетаняҳу Оқ Уй соҳибларини илк маротаба ғазаблантираётгани йўқ.

У бу ишни 1996 йилдан буён, илк бор Исроил бош вазири бўлиб келганидан бери қилади.

Лекин унинг АҚШ чақириқларига бўйсунмаслиги бу қадар узоқ ва бу қадар кескин давом этмаган.

Ва АҚШ-Исроил иттифоқида олти ойлик Ғазо уруши пайтидагидек бунчалик чуқур бўлиниш ҳам кузатилмаган.

https://t.me/bbcuzbek

BBC.COM/UZBEK

Telegramda bog'lanish raqami +44 7858860002